Dlaczego strajkują amerykańscy scenarzyści? Jakie to będzie miało konsekwencje?

• Tworzenie scenariusza wymaga specyficznego rodzaju pisania, np. przedstawiania obrazowego, pozbawionego internalizacji, czyli "wchodzenia do głowy" postaci filmowych.
• Strajk scenarzystów w USA dotyczy warunków pracy na gwałtownie zmieniającym się rynku medialnym, gdzie zaczynają dominować platformy streamingowe.

Obrazowo opowiedzieć historię

– Musimy umieć opowiadać historie, a do tego kreatywność jest niezbędna. Ważna jest też umiejętność pisania w pewien sposób schematyczny. Scenariusz jest uschematyzowanym tworem, nie piszemy go jak prozy, w której możemy wejść do głowy bohatera, który może sobie coś myśleć. W scenariuszu nie wchodzimy do głowy bohatera i musimy przekazać to w taki sposób, żeby wszystko było widzialne na ekranie i wypowiedziane – tłumaczy Maciej Sobczyk z Gildii Scenarzystów Polskich (m.in. seriale "Klan", "Barwy szczęścia"). – Dobry scenarzysta musi wiedzieć, w jaki sposób przekazać obrazowo historię, którą ma do opowiedzenia – podsumowuje.

– Piszemy to, co zobaczymy: musimy pisać wizualnie, bo nie mamy takiego narzędzia jak internalizacja, którą ma literatura. Czyli nie posługujemy się tym, co bohater czuje, myśli. Oczywiście musimy to wiedzieć, ale musimy znaleźć sposób, aby to widzowi wytłumaczyć, pokazać – dodaje scenarzysta Kacper Wysocki ze Szkoły Filmowej w Łodzi (m.in. seriale "Klangor", "Królowa").

Od szczegółu do ogółu, albo na odwrót

– Zaczyna się na pewno od pomysłu, ale tak naprawdę nie ma jednego sposobu dojścia do finalnego sukcesu. Czasem jest tak, że ktoś ma w głowie bardzo precyzyjną historię, bo ją zasłyszał bądź przeżył i wie, jak chce ją opowiedzieć. Czasem jest tak, że napotykamy detal przyszłego scenariusza: trafiamy na zdarzenie drogowe, uczestniczymy w wypadku czy jakiejś zabawnej historii, spotykamy kogoś ciekawego – opowiada Maciej Sobczyk. – Ja zawsze zaczynam od postaci, próbując je budować i zobaczyć, jaka historia z nich wyniknie, a nie w jaką można je wsadzić – zdradza Kacper Wysocki.

Posłuchaj

3:43

Scenarzysta: ważny, choć często niedoceniany autor filmu (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Cyfryzacja, platformy streamingowe i inne problemy

Jak widać już po tych kilku zdaniach, tworzenie scenariusza to nie jest prosta sprawa. Więc kiedy scenarzyści strajkują, problemy ma cała branża filmowa. – Rynek bardzo się zmienił i ta sytuacja ma związek z silną cyfryzacją. Słynny strajk, który miał miejsce w 2007 roku, dotyczył czego innego, gdyż wtedy rynek był silnie oparty na DVD i innym rodzaju dystrybucji. Obecnie streaming i dystrybucja w sieci niesamowicie się rozwinęły i to jest zupełnie inny świat: można powiedzieć, że platformy streamingowe rozdają karty i przyćmiły telewizję – tłumaczy scenarzysta Adam Cioczek z Gildii Scenarzystów Polskich (m.in. film "The End", seriale "Ojciec Mateusz", "Miasto długów", "Nieobecni"). – Do tego doszedł kryzys kina po pandemii – wskazuje.

Stawki adekwatne do pracy

– Chodzi o stawki, ale także o umowy śmieciowe, na których są zatrudnieni scenarzyści, zmniejszyła się też liczba odcinków w sezonach. Kiedyś sezony liczyły dużo więcej odcinków i pracy było więcej. Więc nawet jeśli stawki były nie do końca satysfakcjonujące, to było wiadomo, że za chwilę będziemy pisać kolejny odcinek czy sezon – wyjaśnia rozmówca Katarzyny Cygler. – Teraz problem polega na tym, że w erze streamingów seriale mają np. sześć odcinków i by pisać kolejne odcinki, musimy czekać na kolejny sezon. Problemem są więc duże przerwy, które oddzielają kolejne sezony. Wtedy autorzy nie zarabiają przez trzy-cztery miesiące – wylicza.

– Chodzi po prostu o warunki pracy w zmieniającej się rzeczywistości: scenarzyści walczą o to, by móc się utrzymać, by stawki były adekwatne do ich pracy, która jest przecież podstawą każdego filmu i serialu – dodaje.

Przeczytaj także

• Ta wspaniała ułuda. O fenomenie seriali
• Co stoi za popularnością współczesnych seriali kryminalnych i sensacyjnych?
• Scenariusz filmowy z historią najnowszą w tle: skąd wziąć pomysł, jak go stworzyć?

Posłuchaj

10:29

Amerykańscy scenarzyści strajkują. dlaczego? (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Autorka materiału reporterskiego: Monika Suszek
Gość: Adam Cioczek (scenarzysta, Gildia Scenarzystów Polskich)
Data emisji: 10.05.2023
Godziny emisji: 12.24, 12.40, 12.47

pr