Czym jest multiscreening i dlaczego szkodzi naszym mózgom? Jak może pomóc monotasking?

• Badania wskazują, że nastolatki spędzają średnio przed ekranami 5 godz. 36 min dziennie. W weekendy ten czas jest jeszcze dłuższy.
• NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa) opracował specjalny podręcznik dla rodziców, w którym są porady, jak radzić sobie ze zjawiskiem multiscreeningu u dzieci.

Ogromna ilość bodźców, która w dzisiejszych czasach dociera do naszych mózgów, niezwykle stymuluje układ nerwowy, a nawet go przebodźcowuje. To z kolei wpływa na możliwości poznawcze mózgu, szczególnie u młodych ludzi. Dochodzi do tego zagrożenie uzależnieniem, w które łatwiej wpadają młodzi ludzie.

Dużo, szybko, w jednym czasie

Korzystanie z wielu ekranów w jednym czasie (czyli multiscreening) staje się coraz powszechniejsze: kiedy podczas oglądania telewizji jest przerwa reklamowa, przeglądamy maile w komórce, w trakcie serialu sprawdzamy informacje o głównym aktorze bądź zerkamy na powiadomienia z platform społecznościowych. – Te obrazy, dźwięki, które do nas docierają, a w dobie nowych technologii docierają w niewyobrażalnych ilościach, bardzo stymulują nasz centralny układ nerwowy – mówi psycholog i ekspertka NASK, Anna Borkowska. – Mimo że nam się wydaje, że to jest łatwe i przyjemne, to jednak bardzo obciążamy nasze procesy poznawcze, które jakoś muszą sobie z tą stymulacją radzić – tłumaczy.

A zbyt dużo bodźców powoduje obniżone samopoczucie, zmęczenie, stres i lęk.

Monotasking: sposób na multiscreening

Jak wskazują badania, młodzi młodzież spędza więcej czasu przed ekranem niż dorośli. Jednak ze spirali multiscreeningu można się wyrwać, w czym może pomóc podręcznik wydany przez NASK. Receptą może być monotasking, czyli skupianie się tylko na jednej rzeczy: – Działajmy pojedynczo: jeśli dziecko odrabia lekcje, niech robi tylko to, jeśli czytamy gazetę, nie scrollujemy równocześnie ekranu. To pozwala naszemu mózgowi odpocząć, nabrać energii do działania, odzyskać zasoby – radzi Marta Witkowska, doradca ds. edukacji cyfrowej NASK. – Spokojniej też wtedy funkcjonujemy – dodaje.

Posłuchaj

4:22

Groźny multiskreening, pomocny monotasking (Pora na Trójkę)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jeden telefon, wiele ekranów

Okazuje się jednak, że multiscreening nie wymaga wielu urządzeń, wystarczy jedno. – Sam ekran telefonu, to już jest wiele ekranów: młodzi ludzie szczególnie intensywnie zmieniają zakładki, aplikacje, reagują na kolejne powiadomienia, przerzucają bardzo często uwagę z jednego serwisu społecznościowego na drugi, jednocześnie słuchają muzyki, grają… Podczas pandemii był to duży problem, kiedy młodzież uczestniczyła zdalnie w zajęciach, a jednocześnie grała i jeszcze komunikowała się ze sobą – opisuje to zjawisko Łukasz Wojtasik z Fundacji "Dajemy dzieciom siłę". – Często patrzymy na to, jak na nową kompetencję, tymczasem jest to poważnym zagrożeniem. To, jak działa mózg w kontakcie z tymi wszystkimi treściami, powoduje nie tylko rozproszenie i trudność przyjmowania wiedzy, ale może też prowadzić do nadużywania i uzależnienia – wskazuje.

Przeczytaj także:

• "Młodzież nie ma świadomości własnego zdrowia". Pediatra o konieczności edukacji i profilaktyki
• Przeładowanie informacyjne zatruwa i uzależnia coraz więcej ludzi. Jak temu przeciwdziałać?
• Telefon komórkowy: niezbędny, ale i niebezpieczny. Czy potrafimy jeszcze bez niego żyć?
• Syndrom FOMO staje się coraz większym problemem

Pamiętać o kontroli rodzicielskiej

Wiadomo, że nadchodzi czas, kiedy dziecko przychodzi i do rodziców i chce, aby kupili mu smartfon, "bo inne dzieci też już mają". Jak się zachować, co robić? Trójkowy gość przypomina, że podstawową funkcją telefonu jest kontakt poprzez rozmowę, a dostęp do internetu, mediów społecznościowych nie jest konieczny. – Kwestią podstawową jest, w jakie funkcje wyposażony jest ten telefon, a właściwie jakie funkcje w nim uruchamiamy. Dlatego zalecałbym rodzicom młodszych dzieci korzystanie z programów kontroli rodzicielskiej, żebyśmy kontrolowali, z jakich treści dzieci korzystają, filtrowali treści nieodpowiednie i nie zgadzali się, by dzieci poniżej 13. roku życia korzystały z serwisów społecznościowych – radzi Trójkowy gość. – To jest podstawa w kontekście mutiscreeningu, ale także innych zagrożeń, jak niebezpieczne treści czy niebezpieczne kontakty – zaleca.

– Ważne jest także, aby powiedzieć dziecku, dlaczego np. nie dajemy mu dostępu do mediów społecznościowych czy internetu. Nawet jeśli dziecko się nie ucieszy, nie przyjmie tego łatwo, to przynajmniej będzie wiedziało, co za tym stoi – dodaje.

Pętla dopaminowa i jak jej uniknąć

Atrakcyjne treści, które można znaleźć w internecie, powodują uczucie zadowolenia, satysfakcji, za co odpowiada wydzielana w mózgu dopamina. Poszukiwanie, oczekiwanie tych pozytywnych emocji, uczuć sprawia, że trudno jest się powstrzymać od ciągłego wracania do internetu, scrollowania informacji, mediów, trudno, coraz trudniej oderwać. To właśnie jest pętla dopaminowa.

Wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i innych tego typu instytucji zalecają, aby dzieci w wieku przedszkolnym spędzały nie więcej niż godzinę przed ekranem. Dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym ten limit powinien wynosić dwie godziny.

W przypadku nastolatków jeszcze niedawno wskazywano cztery godziny, jednak w kontekście faktu, że młodzi ludzie sięgają po smartfona setki, a nawet tysiące razy dziennie, metodologia została zmieniona. Obecnie mówi się raczej o konieczności dbania o czas bez ekranu: przed i w czasie posiłku, godzinę przed snem itd. Kładzie się więc nacisk na zachowanie pewnej równowagi i różnorodność aktywności.

Posłuchaj

10:32

Jak dbać o higienę cyfrową dzieci, uniknąć pętli dopaminowej (Pora na Trójkę)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Radosław Nałęcz
Autor materiału reporterskiego: Martyna Szymczakowska
Gość: Łukasz Wojtasik (Fundacja "Dajemy dzieciom siłę")
Data emisji: 14.03.2024
Godzina emisji: 7.48, 8.12, 8.20

pr/wmkor