Gwiazda, kometa czy planeta? Czego wypatrywać na niebie w wigilijny wieczór? (Trójka przed południem)
Pierwsza gwiazdka w Wigilię: gwiazda, kometa czy planeta? Czego wypatrywać na niebie?
2023-12-21, 13:12 | aktualizacja 2023-12-21, 15:12
Jedną ze świątecznych tradycji jest wypatrywanie pierwszej gwiazdy na niebie. Nierzadko jest jednak tak, że najjaśniejszym punktem na niebie wcale nie jest gwiazda, lecz planeta. Tak będzie na przykład w tym roku. Co konkretnie będzie tą symboliczną "pierwszą gwiazdką"? I gdzie jej szukać na niebie?
- W Wigilię wypatrujemy na niebie pierwszej gwiazdy. Zwyczaj nawiązuje do Gwiazdy Betlejemskiej, która miała wskazywać drogę trzem królom.
- Według naukowców biblijna gwiazda mogła być m.in. kometą lub efektem koniunkcji planet, czyli ustawienia się ich na niebie w jednej linii.
- W tym roku w wigilijny wieczór na niebie jako pierwsza, i najjaśniej święcąca, ukaże się naszym oczom... planeta.
Dlaczego wypatrujemy pierwszej gwiazdki w Wigilię?
Zwyczaj oczekiwania na pierwsze światełko nawiązuje do biblijnej Gwiazdy Betlejemskiej. Miała ona wskazywać trzem królom (nazywanym też mędrcami ze wschodu) drogę do stajenki w Betlejem, w której przebywali Maryja z Józefem oraz nowo narodzony Jezus.
Zwykle na dziełach sztuki gwiazda jest przestawiana jako świecący obiekt z "warkoczem". Ta smuga właśnie, zdaniem niektórych naukowców, może wskazywać, że biblijny obiekt był efektem koniunkcji planet. Taką hipotezę przedstawił na przełomie XVI i XVII wieku astronom Johannes Kepler. Zdaniem naukowca Gwiazdą Betlejemską mogła być w rzeczywistości widoczna na niebie potrójna koniunkcja Jowisza, Saturna i Marsa. Jak wyliczył Kepler, zdarza się ona raz na 800 lat; to oznacza, że do podobnego zjawiska powinno dojść w okolicy narodzin Jezusa.
Kolejnym kandydatem do miana Gwiazdy Betlejemskiej jest kometa Halleya. Niektórzy badacze wskazują także na wybuch supernowej, czyli gwiazdy w końcowej fazie życia. Musiałaby to jednak być wyjątkowo potężna eksplozja, podobna do tej, jaką obserwował Johannes Kepler w XVII wieku w gwiazdozbiorze Kasjopei.
Najczęściej czytane:
- Wieczerza wigilijna. Dobry czas na kulinarne eksperymenty?
- Szczodre Gody - słowiańskie święto sprzed tradycji chrześcijańskiej
Pierwsze światełko na wigilijnym niebie. Gdzie go szukać?
Choć w wigilijny wieczór wypatrujemy pierwszej gwiazdki, tym razem najszybciej zobaczymy planetę. Będzie to najjaśniej świecący w tym dniu Jowisz, który pojawi się na południowo-wschodniej stronie nieba, daleko od zachodniego horyzontu.
Co jednak, jeśli chcemy czekać na gwiazdy i zignorować planety? - Jako pierwszą zobaczymy Kapellę, która świeci po północno-wschodniej stronie, w konstelacji Woźnicy, oraz Wegę w gwiazdozbiorze Lutni, wysoko po zachodniej stronie nieba - wymienia Witold Lazar.
W Wigilię na wieczornym niebie zobaczymy także dążący do pełni Księżyc; nasz naturalny satelita osiągnie ją kilka dni później, 27 grudnia. Warto wiedzieć, dzięki niemu możemy łatwiej zlokalizować Jowisza. Od Księżyca należy jedynie skierować wzrok na prawo i lekko w górę.
Posłuchaj
2:59
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadzi: Witold Lazar
Data emisji: 21.12.2023
Godziny emisji: 11.14, 11.19
qch/PAP/PR24