Wanda Czełkowska. Warsztat samochodowy zamieniła na pracownię
Wanda Czełkowska to jedna z najważniejszych polskich rzeźbiarek XX wieku. Artystka obchodziłaby właśnie 95 urodziny. - Jej twórczość cały czas jest niezwykle aktualna - mówiła w audycji "Terra Kultura" Ona Winogrodzka, opiekunka spuścizny rzeźbiarki.
Wanda Czełkowska na wernisażu wystawy swych rzeźb w Warszawie w 2016 roku
Foto: Marcin Obara/PAP
Wanda Czełkowska urodziła się w 1930 roku w Brześciu (dzisiejsza Białoruś). 28 listopada skończyłaby 95 lat. - To doskonała okazja, żeby opowiedzieć o artystce - mówiła w audycji "Terra Kultura" Ona Winogrodzka, kuratorka, która zajmuje się spuścizną artystyczną rzeźbiarki. Artystka zmarła w 2021 roku.
Posłuchaj audycji w Trójce:
Czełkowska jedną z kluczowych postaci polskiej awangardy
Wanda Czełkowska była jedną z kluczowych figur polskiej awangardy. Jej studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1949-1954) przypadły na okres socrealizmu w sztuce. Czełkowska była członkinią II Grupy Krakowskiej (1968-1982), do której należeli również Tadeusz Kantor, Erna Rosenstein, Maria Jarema i Maria Pinińska-Bereś.
- Artystka przez ponad 50 lat była związna z Krakowem, w 2004 roku przeniosła się do Warszawy i tu dawny warsztat samochodowy zamieniła w swoją pracownię - opowiadała Ona Winogrodzka. To industrialne, duże miejsce, artystkę ujęły zwłaszcza duże okna pomieszczenia. W sąsiedztwie zadomowiony był już Teatr Druga Strefa.
Prekursorka artystycznych instalacji
W swojej twórczości Czełkowska badała granice różnych form artystycznych oraz możliwości medium, takiego jak rzeźba, instalacja, malarstwo, rysunek i fotografia. Kładła szczególny nacisk na intelektualne i analityczne aspekty procesu twórczego.
Pierwotnie jej prace nawiązywały do estetyki etruskich rzeźb, później artystka zaczęła używać bardziej abstrakcyjnych form. Od lat 70. Czełkowska zaczęła tworzyć znaczniej konceptualne realizacje. - Dążyła do uwolnienia sztuki od ciężaru - mówiła kuratorka. To nie oznacza pozbawienia rzeźby ciężaru, raczej "dociążenia" jej. Chodziło o wyeliminowanie z rzeźby pojecia kształtu. - Rzeźba konceptualna waży nawet 17 ton - mówiła gościni Trójki.
Dlaczego warto pamiętać o Wandzie Czełkowskiej? - Cały czas jest niezwykle aktualna - podkreślała kuratorka. To Czełkowska była w 1968 roku prekursorką "instalacji", terminu, który wówczas nie był znany. Pierwszą taką instalacją była praca "Stół".
Dorobek artystyczny niedoceniany przez większośc kariery
Pomimo jej pionierskiej twórczości, dorobek Czełkowskiej był niedoceniony przez większość jej kariery i zyskał uznanie dopiero w końcowych latach jej życia.
Prace Wandy Czełkowskiej znajdują się w licznych kolekcjach muzealnych, między innymi w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Śląskim w Katowicach, Centrum Rzeźby w Orońsku oraz w Muzeum Zamoyskich w Kozłówku.
W Warszawie trwa wystawa prac Wandy Czełkowskiej "Sztuka jest absolutem konkretu" w dawnej pracowni Aliny Szapocznikow przy ul. Brzozowej 31/33.
