Wstyd towarzyszy nam przez całe życie. Czego się wstydzimy i dlaczego?

W szkole wstydzimy się dziwnej czapki, w życiu dorosłym - niekompetencji albo np. tego, jak zachowuje się nasze dziecko. W zależności od kraju i kultury, w jakiej jesteśmy wychowani, powody do wstydu są różne.

Posłuchaj

8:20

Wstyd: emocja, która jest z człowiekiem przez całe życie (Zapraszamy do Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Czym jest wstyd?

- Wstyd jest jedną z reakcji podstawowych i pojawia się wtedy, gdy czujemy, że nie spełniamy oczekiwań: swoich, innych ludzi czy norm społecznych. Czyli jest to wewnętrzna reakcja na sytuację, w której nasz wygląd czy postawa w naszym odczuciu, czy w odbiciu od otoczenia, są nieadekwatne, zawstydzające czy kompromitujące - tłumaczy Daria Cerazy, psycholog z WSB Merito we Wrocławiu. - Dzieci są bardziej wrażliwe na sygnały od otoczenia: od nauczycieli, rodziców i, przede wszystkim, od swoich rówieśników, że odstają. Czyli wstyd pojawia się u dzieci, kiedy czują, że odstają z czymś negatywnie. Np. że mają gorszy strój, że zapomniały wierszyka, że nie potrafią zrobić jakiegoś ćwiczenia - mówi.

- W dzieciństwie i okresie dojrzewania bardzo nam zależy na akceptacji i przynależności. Wstyd staje się reakcją na obawę, że możemy zostać odrzuceni przez grupę - dodaje.

Przeczytaj także

• Trauma dziecięca zmienia całe życie. Finał Kampanii Dzieciństwo Bez Przemocy
• Słowa, które otwierają. Jak rozmawiać ze sobą, z najbliższymi, kiedy nie umie się rozmawiać?
• Czy optymizmu można się nauczyć? A jeśli tak, to w jaki sposób?
• Presja w życiu, sporcie, pracy – czy można tego uniknąć?

Wstyd jako strategia przetrwania

Z perspektywy ewolucyjnej wstyd miał pomóc w przetrwaniu naszego gatunku. W  czasach, kiedy ludzie musieli uciekać, chować się przed drapieżnikami, przynależność do grupy była dla człowieka kluczowa. - Wstyd działał wtedy jako mechanizm ostrzegawczy, czyli przypominał, że nieodpowiednie zachowanie może przyczynić się do odrzucenia przez grupę. A więc sprawić, że będziemy mieli mniejsze szanse na przetrwanie. I mobilizował nas do dostosowania się do jakiś norm i unikania zachowań, które mogą narazić nas na wykluczenie społeczne - wskazuje.

Wstyd pozostał do dzisiaj, chociaż zmieniły się warunki i okoliczności, w których go odczuwamy.

Jaka kultura, taki wstyd

Wstyd występuje wszędzie, ale wstydzimy się różnych rzeczy, w zależności od tego, w jakim miejscu czy w jakiej kulturze się wychowaliśmy. - W kulturach indywidualistycznych, np. w Stanach Zjednoczonych, ludzie bardziej się wstydzą swoich rzeczy, np. porażek zawodowych. W kulturach kolektywistycznych, jak Japonia, i tam wstyd wiąże się z obawą, że zawiedziemy oczekiwania rodziny czy grupy - wyjaśnia.

***

Tytuł audycji: Zapraszamy do Trójki
Prowadzi: Robert Grzędowski
Gościni: Daria Cerazy (psycholog, WSB Merito we Wrocławiu)
Data emisji: 17.01.2025
Godzina emisji: 7.12

pr/kajz