Monika Herceg z Chorwacji laureatką Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności

• W uzasadnieniu nagrody jury podkreśliło, że laureatka "zawiązała pakt z wiedzą, zwłaszcza z naukami ścisłymi i przyrodniczymi".
• Monika Herceg oraz tłumaczka Aleksandra Wojtaszek są najmłodszymi laureatkami nagrody Europejski Poeta Wolności.

Ideą Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności jest łączenie i przybliżanie wspólnot, języków i literackich wizji świata. Organizatorzy pragną wspierać europejską poezję – szczególnie ważne, choć często pomijane obecnie medium. W każdej edycji konkursu nominowanych jest od trzech do sześciu żyjących poetów i poetek z krajów europejskich. Co ważne, nominacje zgłaszają tłumacze i tłumaczki, którzy jednocześnie proponują swoją wizję przekładu. Laureatów wybiera jury złożone z tłumaczy, poetów, pisarzy, krytyków i przedstawicieli innych dyscyplin sztuki i humanistyki. Osobne wyróżnienie trafia do tłumacza lub tłumaczki nagrodzonego tomu.

Kim jest Europejski Poeta Wolności?

Europa, do której Poeta Wolności się odnosi, to nie tylko terytorium, ale przede wszystkim projekt wspólnoty. Polityka EPW ukierunkowana jest na wymyślanie i kształtowanie nowych sposobów współegzystowania ludzi.

Poetami są ci, którzy wciąż wierzą, że poprzez literaturę można wpłynąć na kształt świata. Poezja to laboratorium, gdzie wypracowuje się nowe formy języka, za pośrednictwem którego możemy próbować zrozumieć rzeczywistość. Poeci i poetki dostarczają nam wciąż nowych języków – to oni sprawiają, że świat nie kostnieje w układach wyświechtanych frazesów.

Wolność jest przede wszystkim odwagą do przekraczania granic – kulturowych, językowych i politycznych. To odwaga do kształtowania poetyckich wizji, często trudnych i nieoczywistych. To odwaga, która pozwala na sprzeciw wobec zastałych form, zarówno językowych, jak i politycznych.

Europejski Poeta Wolności to wyróżnienie przyznawane za odwagę w budowaniu – dzięki poezji – nowej wizji europejskiej wspólnoty.

Poetry of Monika Herceg, laureate of the European Poet of Freedom Award 2024, described by Jurors/YouTube Europejski Poeta Wolności

Krzyk wolności i odpowiedzialności

– To jest krzyk wolności, krzyk o wolność, o prawo do wolności. To poezja krzyku, a nie wyciszenia, głośna, wrzeszcząca, gniewna czasami, ale bardzo mocno zanurzona w racjonalizmie związanym z wykształceniem, które zdobyła: jest fizyczką – mówi Anna Czekanowicz, jurorka, pomysłodawczyni nagrody. – Dodałabym: krzyk wolności i odpowiedzialności. Bo my, Europejczycy, czujemy się wolni, ale zapominamy o potrzebie wolności i miejsca na Ziemi. I nawet odbieramy to miejsce innym, którzy są już u bram Europy. I o tym też jest ta poezja – uzupełnia Beata Stasińska, jurorka.

– Otwarcie drzwi do Europy, nie budowanie z Europy twierdzy, bo ci ludzie i tak przyjdą. To jest tylko kwestia, ile jeszcze będzie ofiar na granicach Europy. Dzisiaj krzyczy o tym ta poezja, poezja pisana z tłem doświadczenia wojny w dzieciństwie. I to jest bardzo ważne świadectwo – wskazuje.

Przeczytaj także

• Urodziny Trójki. Poetka u poetki – noblistka u patronki studia [POSŁUCHAJ]
• Różewicz nieznany: zobacz tysiące niepublikowanych zdjęć z rodzinnego archiwum poety
• Nowy "Wiedźmin". Andrzej Sapkowski potwierdza: książka w przyszłym roku!

Bierzemy przyszłość w swoje ręce

– Podkreślaliśmy siłę głosu poetyckiego z Bałkanów: jeszcze 10 lat temu on był skoncentrowany na wojnie, na traumie, na poczuciu bólu. A to pokolenie nie chce poprzestać na celebrowaniu cierpiętnictwa: nie ma w jej poezji skargi, użalania się nad sobą. Idziemy do przodu, bierzemy przyszłość w swoje ręce, mamy to doświadczenie i przekraczamy je – tłumaczy Krzysztof Czyżewski, przewodniczący jury. – To jest myślenie: nie możemy tego przekazać swoim dzieciom, musimy je uwolnić od ciężaru traumy, dać inną perspektywę przyszłości (…). Naszym obowiązkiem jest przekroczyć to – wyjaśnia.

– Poezja nie jest dla mnie ciszą: poezja i literatura są dla mnie miejscem zmiany, sprzeciwu i stawiania pytań, miejscem, dzięki któremu mogę uwierzyć w czułość jako podstawowy język świata. We współczucie jako jego siłę napędową, która może nam zapewnić lepszą przyszłość. Poezja nie musi być prawdziwa, ale musi być szczera, łączyć świat zewnętrzny z naszymi światami wewnętrznymi. Łączyć to, co w nas emocjonalne i intelektualne, nieustannie kwestionować nasze pragnienie pozostawania w strefie komfortu (…). Nie wierzę w Boga ani bogów, ale nadal wierzę w człowieka – mówiła Monika Herceg, odbierając nagrodę.

Posłuchaj

6:18

Chorwacka poetka Monika Herceg została tegoroczną laureatką Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności (Program Środka/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Program Środka
Prowadzi: Radosław Nałęcz
Autor materiału reporterskiego: Marcin Mindykowski
Data emisji: 22.04.2024
Godzina emisji: 12.30

pr/wmkor