Opactwo cystersów w gdańskiej Oliwie – wspaniała bazylika i dwa zabytkowe pałace

• Opactwo cystersów w gdańskiej Oliwie zostało założone w 1186 roku.
• Na przełomie XIII i XIV wieku w Oliwie wybudowano imponującą katedrę w stylu romańskim. Długa na ponad 100 metrów trójnawowa świątynia jest najdłuższym kościołem cysterskim w Polsce.
• W pobliżu bazyliki znajdują się zabudowania klasztorne, a wśród nich Stary i Nowy Pałac, wybudowane odpowiednio w XV i XVIII wieku.

Tzw. Stary Pałac w Oliwie powstał w XV wieku. Wówczas była to budowla parterowa w stylu gotyckim. Do dziś z tamtego okresu pozostały pamiątki w postaci fragmentów murów i sklepień w piwnicach. W drugiej połowie XVIII wieku pałac został powiększony i nakryty mansardowym dachem z barokowym szczytem w jego środkowej części. Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku budowla została wyremontowana z przeznaczeniem na cele muzealne. 

Pamiątka po niezwykłym opacie

Historia drugiej rezydencji sięga drugiej połowy XVIII wieku. Nowy Pałac został zbudowany przez ostatniego oliwskiego opata Jacka Rybińskiego. Był on niezwykle znaną osobistością w ówczesnych czasach, gdyż zajmował znaczące stanowiska na dworze króla Augusta Mocnego, był również podkanclerzym litewskim. Cieszył się dużym szacunkiem nie tylko rodaków, ale też wrogów – po pierwszym rozbiorze Polski król pruski pozwolił, aby opat mieszkał w pałacu aż do śmierci w 1782 roku.

Rokokowa piętrowa rezydencja powstała na planie wydłużonego prostokąta z tzw. pseudoryzalitem w głównej fasadzie, od strony ogrodowej. Nowy Pałac – podobnie jak poprzedni – nakryty był charakterystycznym, mansardowym dachem. Całe założenie dopełniał ogród francuski, który podkreślał splendor opackich posiadłości. 

Sekularyzacja majątku

W XIX wieku król pruski zarządził konfiskatę dóbr kościelnych. Po kasacie klasztornych majątków pałac stał pusty, potem stał się własnością Hohenzollernów. Od lat sześćdziesiątych do końca lat osiemdziesiątych rezydencję zamieszkiwała Maria Hohenzollerówna – za jej czasów dokonano drobnych prac remontowych. 

W trakcie II wojny światowej obydwa pałace zostały zniszczone i spalone, a po remoncie pełnią funkcje publiczne. W Nowym Pałacu mieści się Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Posłuchaj

3:52

Opactwo cystersów w gdańskiej Oliwie (Trójka po królewsku)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Czytaj też: 

• Tajemnica malowideł w średniowiecznej wieży książęcej na Dolnym Śląsku
• Zamek królewski w Kole: jedne z najbardziej malowniczych ruin w Wielkopolsce

***

Tytuł audycji: Trójka po królewsku
Prowadzi: Marta Piasecka
Data emisji: 12.10.2023
Godzina emisji: 10.46

kc