Zawiłe losy lubartowskiego pałacu: różne nazwy, różne budowle, różni właściciele

• Pierwsza budowla powstała w połowie XVI wieku, a jej twórcą był pierwszy właściciel Lewartowa Piotr Firlej.
• W odbudowanym po II wojnie światowej pałacu w Lubartowie mieści się obecnie starostwo powiatowe. Park otaczający budowlę zachwyca swoim urokiem.

Lubartów czy Lewartów?

Historia Lubartowa, położonego 26 km na północ od Lublina, zaczyna się 29 maja 1543 roku, kiedy to król Zygmunt Stary zezwolił Piotrowi Firlejowi na założenie miasta. Dostało ono nazwę Lewartów, od herbu Firlejów – Lewart. Firlejowie też zbudowali pierwszy pałac w mieście, który w połowie XVII wieku został przebudowany. Autorem projektu przebudowy prawdopodobnie był Tylman z Gameren, nadworny architekt rodu Lubomirskich, gdyż wtedy już to oni byli właścicielami majątku. Zachowały się nawet plany, jednak nie wiadomo, czy zostały one zrealizowane, gdyż w czasie wojny północnej, w latach 1705–1706 budowla została zniszczona, a otaczający ją park – całkowicie zdewastowany przez Szwedów.

W 1710 roku, po śmierci Marianny Lubomirskiej miasto i posiadłość przejął jej mąż Paweł Karol Sanguszko. Odbudowa pałacu zakończyła się całkowitą jego przebudową, która zatarła wszelkie ślady wcześniejszej budowli: powstała barokowa rezydencja wg projektu Antoniego Fontany, nadwornego architekta Sanguszków.

W 1744 roku książę Paweł Karol Sanguszko wystąpił o zmianę dotychczasowej nazwy Lewartów na Lubartów. Pochodzi ona od legendarnego przodka rodu Sanguszków, Lubarta, syna wielkiego księcia litewskiego Gedymina. Król August III propozycję zaakceptował, a nazwa funkcjonuje do dzisiaj.

Lubartów - historia miasta/YouTube Miasto Lubartów

150 lat powolnego upadku

Pod koniec lat 30. XIX wieku właścicielem lubartowskiego pałacu został przemysłowiec Henryk Łubieński. – To on w pałacowych stajniach otworzył fabrykę ceramiki wzorowanej na produktach angielskiej firmy. I niestety splajtował, a jego majątek przejął Bank Polski – opowiada Marek Gaworski, znawca polskich pałaców i zamków.

Przez kolejne lata pałac nie miał szczęścia – na przemian był zagospodarowywany i, przynajmniej częściowo, remontowany, by później zostać opuszczony przez kolejnych właścicieli. Znajdowały się w nim m.in. wojskowy szpital (1843–1858), siedziba Zgromadzenia Zakonnego Braci Kresowych i szkoła (1925–1933). II wojna światowa dopełniła dewastacji. Odbudowa i remont zaczęły się jeszcze pod koniec lat 40. XX wieku i trwały 20 lat. Dzisiaj pałac nie jest udostępniony do zwiedzania, gdyż od 1999 roku znajduje się w nim starostwo powiatowe. Park otaczający budowlę, założony jeszcze za Sanguszków, przetrwał i wciąż należy do bardzo urokliwych miejsc.

Przeczytaj także

• Młochów: klasycystyczna perełka niedaleko Warszawy
• Pałac w Łomnicy: perła Kotliny Jeleniogórskiej
• Łęki Kościelne – modrzewiowy dworek, w którym bywała rodzina Połanieckich
• Zamek królewski w Kole: jedne z najbardziej malowniczych ruin w Wielkopolsce

Posłuchaj

3:45

Poplątane losy Pałacu Sanguszków w Lubartowie (Trójka po królewsku)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka po królewsku
Prowadzi: Marta Piasecka
Data emisji: 14.09.2023
Godzina emisji: 10.48

pr