Dobry wojak Szwejk i inni, czyli pochwała kpiny z armii, wojny i biurokracji

• Jarosław Haszek urodził się w 1883 roku, a zmarł w roku 1923. Niedokończone "Przygody dobrego wojaka Szwejka" są najbardziej znanym jego dziełem
• W światowej kulturze jest wiele utworów literackich i filmowych ukazujących absurdy wojny i armii, m.in. powieść "Paragraf 22" Josepha Hellera czy nagrodzony Oscarem film "M.A.S.H." Roberta Altmana

Pół litra i pół bochenka w kieleckim areszcie

– W 2007 roku na jedno ze spotkań organizowanych w antykwariacie Andrzeja Metzgera przyjechał Leszek Mazan, znakomity szwejkolog cieszący się sławą nie tylko w Polsce. Wtedy padło hasło, żeby się jakoś zorganizować i powstało Stowarzyszenie Miłośników Szwejka i Sztuk Wszelakich, jako że jesteśmy otwarci na wszelkie rodzaje artystyczne. Po 15 latach urodził się pomysł, żeby w jakiś sposób upamiętnić postać dobrego wojaka Szwejka – opowiada Marian Orliński ze Stowarzyszenia Miłośników Szwejka i Sztuk Wszelakich. – Wiąże się to z tym, że w jednej ze swoich nowelek Jarosław Haszek napisał, że w Kielcach siedział w areszcie przez kilka dni. Przekroczyli z kolegą nielegalnie granicę austriacko-rosyjską i zostali ciupasem odwiezieni do Kielc i zostali osadzeni w areszcie domowym, gdzie dostawali codziennie pół litra wódki i pół chleba – tłumaczy.

– To tłumaczy związek Kielc z Jarosławem Haszkiem. A ponieważ w tym roku mamy 100. rocznicę jego śmierci i 140. rocznicę urodzin, stąd narodził się pomysł, który jest właśnie realizowany, aby postawić figurę upamiętniającą dobrego wojaka Szwejka – dodaje.

Cała uroczystość rozpocznie się w sobotę, 20 maja, o godz. 12 marszem z placu Artystów na plac Literatów. Tam nastąpi odsłonięcie figurki dobrego wojaka Szwejka, którą wykonał kielecki artysta Arkadiusz Latos.

Nie tylko dzielny wojak Szwejk

Dobry wojak Szwejk, żołnierz armii austro-węgierskiej, to jedna z licznych postaci w kulturze i popkulturze, które swoją postawą demaskują bezduszność i absurd wszelakiego rodzaju machiny wojskowej, wojennej, ale przy okazji także biurokratycznej. Nic dziwnego, że liczne adaptacje filmowe jego przygód cieszyły się wielką popularnością, wpisując się przy okazji w długi ciąg podobnych produkcji udowadniających, że humor i szyderstwo może być sposobem na okropieństwa wojny. W Polsce podobnym dziełem są trzyczęściowe przygody Franka Dolasa, czyli komedia "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", ale również bezpośrednio odwołujący się do czasów Szwejka "C.K. Dezerterzy".

Przeczytaj także

• Wizjoner, który odmienił kino. Francis Ford Coppola pracuje nad nowym filmem
• James Bond, najsłynniejszy tajny agent w historii kina, obchodzi 70. urodziny
• Komiks: niegdyś pogardzane historyjki obrazkowe, dzisiaj klasyka literatury i kina
• "Trzej muszkieterowie" po raz kolejny na ekranach. Czym dzisiaj mogą nas jeszcze zainteresować?

Oczywiście największą liczbą tego typu produkcji mogą pochwalić się Amerykanie: najlepszym przykładem może być posługujące się absurdalnym humorem, kultowe komedia "Złoto dla zuchwałych" i "M.A.S.H.", który został nagrodzony Oscarem. A wszystko zaczęło się od Bustera Keatona, którego niema komedia "Generał" rozgrywa się w czasach wojny secesyjnej. Dzisiaj film ten zaliczany jest do absolutnej klasyki światowej kinematografii, podobnie, jak zrealizowany w 1940 roku "Dyktator" Charliego Chaplina będący odpowiedzią na tragedię II wojny światowej. – Oto największy klaun, komik współczesnego kina, rzucił wyzwanie człowiekowi, który sprawił najwięcej zła i ludzkiego cierpienia w historii. Spotykają się Charles Chaplin i Adolf Hitler – mówi dr Andrzej Kołodyński. – Istotna uwaga Chaplina odnosi się do tego, że tragedia pobudza do śmiechu. Jest to paradoks, ale śmiech jest formą protestu, naszego protestu w obliczu bezradności. I tę tezę "Dyktator" znakomicie ilustruje – tłumaczy filmoznawca.

M*A*S*H (1970) Trailer/YouTube Rotten Tomatoes Classic Trailers

Posłuchaj

7:16

Odsłonięcie figury dobrego wojaka Szwejka w Kielcach (Pora na Trójkę)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Posłuchaj

4:41

Nie tylko Szwejk, czyli tych, którzy kpią z wojny i armii jest wielu (Pora na Trójkę)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Tomasz Miara
Gość: Marian Orliński (Stowarzyszenie Miłośników Szwejka i Sztuk Wszelakich)
Autor materiału reporterskiego: Michał Kowarski
Data emisji: 10.05.2023
Godzina emisji: 6.50, 7.12

pr