Dlaczego Mackiewicz krytykował Piłsudskiego?

Największy z zarzutów dotyczył zaniechania. – Józef Piłsudski nie udzielił wsparcia Antonowi Denikinowi i innym białym generałom, kiedy o nią prosili. Wojska Denikina znajdowały się już około 150 km od Moskwy. Jesienią 1919 roku odbywały się tajne rozmowy polsko-bolszewickie. Ostatecznie zostały one zerwane. Józef Piłsudski nie podjął tego wyzwania, nie pomógł białym generałom – przypomina rozmówca Tomasza Zaperta. Stało się tak z jednego powodu. – Rosja carska i biali generałowie to była formacja, która nie zakładała restytucji państwa polskiego. Wypowiadali się oni otwarcie, że najwyżej jakaś autonomia w ramach Królestwa Polskiego, a zatem było to dla Piłsudskiego nie do przyjęcia – dodaje. 

"Bolszewicy złem wcielonym"

Jednocześnie, jak dodaje gość "Trójki literackiej", Piłsudski świadomy był zagrożenia płynącego ze strony państwa bolszewickiego, które było nawet większe niż ze strony Rosji carskiej. – Natomiast uważał, że jest to tak niestabilny twór polityczny, że być może i tak nie przetrwa próby czasu. A wojna z bolszewikami i tak nas nie minie – przypomina. 

 Czytaj także:

• "Lewa wolna". Dzieje wojny polsko-bolszewickiej roku 1920. Posłuchaj fragmentów;
• Antykomunizm jako imperatyw kategoryczny. Publicystyka Mackiewicza;
• "Warstwy ciał jedne na drugich". Mackiewicz i Goetel o poszukiwaniu prawdy o Katyniu.

Józef Mackiewicz był innego zdania. Uważał, że należało pomoc białym generałom. – Był on po pierwsze zdeklarowanym antykomunistą, a po drugie uważał, że państwo bolszewickie jest złem wcielonym, które należy zniszczyć, wykorzystując ku temu każdą okazję, a Piłsudski jej nie wykorzystał. W literackiej formie najsilniej wyraził to w swojej powieści "Lewa wolna" – dodaje prof. Łukomski. Ukazaniu się książki w latach 60. towarzyszyła burzliwa polemika, która wśród historyków trwa do dziś. 

Posłuchaj

52:21

Józef Mackiewicz. Jak kształtowały się jego poglądy?

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Dramatyczne losy rodziny

Rodzina Mackiewiczów to zesłańcy przesiedleni w głąb Rosji po powstaniu styczniowym. Józef przyszedł na świat 1 kwietnia 1902 roku w Petersburgu. Gdy miał pięć lat, rodzina przeprowadziła się do Wilna. Już w 20-leciu międzywojennym, gdy Mackiewicz został dziennikarzem, widoczny był jego nonkonformizm.

- Józef, i w ogóle rodzina Mackiewiczów, od samego początku za jeden z problemów II Rzeczpospolitej, nierozumianych w Polsce centralnej, nierozumianych przez administrację państwa polskiego, uważał kwestię związaną z tzw. Kresami - opowiadał w Polskim Radiu profesor Włodzimierz Bolecki, autor książek "Ptasznik z Wilna" i "Wyrok na Józefa Mackiewicza". 

Jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu pisarza był wyjazd w maju 1943 roku do Katynia. Głoszeniu prawdy o sowieckich sprawcach zbrodni Józef Mackiewicz został wierny do końca życia, zeznając na przykład przed Specjalną Komisją Śledczą Kongresu USA ds. Zbadania Zbrodni Katyńskiej, pisząc artykuły na ten temat. Jednocześnie pokazywał ludzki wymiar tragedii polskich oficerów i ich rodzin. 

𝐉𝐨́𝐳𝐞𝐟 𝐌𝐚𝐜𝐤𝐢𝐞𝐰𝐢𝐜𝐳. 𝐍𝐚𝐫𝐨𝐝𝐨𝐰𝐨𝐬́𝐜́ – 𝐚𝐧𝐭𝐲𝐤𝐨𝐦𝐮𝐧𝐢𝐬𝐭𝐚 – cykl Kulisy historii odc. 18/IPNtvPL

***

Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Tomasz Zapert
Gość: prof. Grzegorz Łukomski (autor książki "Józef Mackiewicz (1902-1985). Antykomunizm jako imperatyw kategoryczny")
Data emisji: 21.08.2022
Godzina emisji: 14.06

gs