Utopia i antyutopia w literaturze sci-fi (Trójka literacka)
Utopia, antyutopia i dystopia
2022-01-30, 13:01 | aktualizacja 2022-01-31, 16:01
Wizja stworzenia szczęśliwego społeczeństwa towarzyszyła ludziom od starożytności, od „Utopii” Platona. Jednak ponieważ każda rzecz w naturze ma swoje przeciwieństwo, więc literatura szybko dorobiła się też takich pojęć jak „antyutopia” i „dystopia”. I o tym Magdalena Złotnicka dyskutowała ze swoim gościem.
- Mimo, że pojęcia "dystopia" i Antyutopia" często używane są zamiennie, jest między nimi różnica
- Literatura fantastyczna jest reakcją na rzeczywistość i oczekiwania ludzkości
Pomysł w założeniu absurdalny
– W mowie potocznej pojęć "antyutopia" i "dystopia" używa się wymiennie, jednak w rzeczywistości jest miedzy nimi subtelna różnica. Antyutopia jest tekstem, który przedstawia totalitarne i opresywne społeczeństwo przyszłości niejako w reakcji na istnienie utopii. Dystopia z kolei daje podobny efekt w reakcji na rzeczywistość, jest aproksymacją zdarzeń na przyszłość, aby pokazać, do czego mogą doprowadzić – tłumaczy Jarosław Grzędowicz, pisarz fantastyki.
– Z kolei utopia ma na celu przedstawienie idealnego społeczeństwa. Jest próbą zaprojektowania systemu, którym wszystkie problemy zostaną rozwiązane ku radości absolutnie wszystkich. To z założenia jest absurdalne: ludzie różnią się między sobą, bardzo różnią się oczekiwaniami, mają sprzeczne interesy, wiec tworzenie jednego systemu, który będzie absolutnie szczęśliwy i doskonały, jest pomysłem absurdalnym – ocenia. – To jest niewykonalne z uwagi na naturę ludzką i takiego systemu, który będzie pasował wszystkim nie da się wymyślić – dodaje.
Przeczytaj także
- Kubuś Puchatek. Fenomen misia o bardzo małym rozumku
- Technosolucjonizm i transhumanizm, czyli wyzwania dla ludzkości według Stanisława Lema
- Pytający moralista. 100 lat temu urodził się Stanisław Lem
Dokąd ewoluuje fantastyka?
– Fantastyce towarzyszy to, co można by uznać za nastroje wśród ludzkości. Na przykład w tej chwili znacznie mniej można znaleźć utworów, które zajmują się eksploracją kosmosu, bo generalnie ludzie trochę przestali w to wierzyć. Kiedy program kosmiczny był dynamiczny i władał wyobraźnią, zakładano, że nadal będzie się rozwijał, a to prowadziło do historii, które eksplorację kosmosu uważały za podstawę naszej cywilizacji – tłumaczy gość Magdaleny Złotnickiej. – W momencie, kiedy program kosmiczny przysiadł, stał się mało spektakularny, to jest odzwierciedlone w fantastyce, która zajmuje się innymi aspektami – wskazuje.
Posłuchaj
36:45
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Złotnicka
Gość: Jarosław Grzędowicz – polski pisarz fantastyki
Data emisji: 30.01.2022
Godzina emisji: 13.07
pr