Nagrody literackie Angelus i Silesius rozdane. Lista laureatów

18 października we wrocławskim Teatrze Lalek poznaliśmy laureatów Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. 

Posłuchaj audycji w Trójce:

• Darko Cvijetić o powieści "Winda Schindlera" w audycji "Wszystkie Książki Świata"
• Joanna Gierak-Onoszko napisała "o kobietach w zmianie". Rozmowa w "Ludziach"
• Zyta Rudzka we "Wszystkich Książkach Świata" o jej nowej powieści "Tylko durnie żyją do końca"

Angelus dla bośniackiego pisarza

Ufundowany w 2006 roku przez miasto Wrocław Angelus to jedyna przyznawana w Polsce nagroda, która wskazuje i promuje najlepsze książki prozatorskie autorów pochodzących lub tworzących w krajach Europy Środkowej. Do nagrody zgłaszać można polskie wydania książek z 23 krajów - Nagroda Angelus pełni więc ważną rolę popularyzatorską, a wielu laureatów zyskało w naszym kraju sporą rozpoznawalność i wierne grono czytelników.

Zwycięzcę wyłonili jurorzy w składzie: Andrej Chadanowicz (przewodniczący), Bernadetta Darska, Dobrawa Lisak-Gębala, Jerzy Madejski, Paulina Małochleb, Tomasz Mizerkiewicz i Maciej Robert.

Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus 2025 trafiła do Darko Cvijeticia, bośniackiego pisarza, reżysera i dramaturga, którego jury doceniło za powieść "Winda Schindlera" (Oficyna Literacka Noir sur Blanc). Autor zwycięskiej prozy może liczyć na nagrodę finansową w wysokości 150 tysięcy złotych, co czyni Angelusa pod względem finansowym najwyższym wyróżnieniem literackim przyznawanym w Polsce. Cvijetić był gościem Michała Nogasia we "Wszystkich Książkach Świata".

Darko Cvijetić to poeta, prozaik, reżyser, aktor i dramaturg urodzony w 1968 roku w Prijedorze. Jest członkiem PEN Clubu Bośni i Hercegowiny oraz Stowarzyszenia Pisarzy Bośni i Hercegowiny. Pracuje jako reżyser i dramaturg w Teatrze Prijedor w Republice Serbskiej. Sam o sobie mówi, że jest pisarzem postjugosłowiańskim. Opublikował wiele tomików poezji, wśród nich zbiory "Gęsia skóra" i "Śnieg robił wszystko, żeby nie spaść", które w przekładzie Miłosza Waligórskiego zostały zakwalifikowany do finału nagrody Europejski Poeta Wolności w latach 2020 i 2024. Jego wiersze przetłumaczono na kilkanaście języków. Oprócz poezji pisze też opowiadania i powieści oraz felietony do sarajewskiego portalu "Žurnal". 

"Winda Schindlera" - książka na pograniczu poezji i prozy

"Windo Schindlera" to opowieść o wojnie na Bałkanach. Cvijetić skupia się na losach mieszkańców dwóch sąsiadujących wieżowców w rodzinnym Prijedorze, mieście nazywanym "dziurą w świecie znaną ze zbrodniarzy wojennych, obozów i malarzy". Wracając do lat 70., autor kreśli obraz codziennego życia robotniczych rodzin, ich bliskości i wspólnoty, by pokazać, jak dramatycznie zmieniły się te relacje w czasie wojny. Sąsiedzi i przyjaciele stają po przeciwnych stronach konfliktu, chwytają za broń, trafiają do obozów, rozpoznają się na zdjęciach z dzieciństwa wśród poległych. "Winda Schindlera" to książka na pograniczu poezji i prozy - opowieść o pamięci, winie i próbach odkupienia. Cvijetić nie moralizuje, lecz stawia trudne pytania o wspólnotową odpowiedzialność i kruchość więzi międzyludzkich. Jego spojrzenie jest pełne współczucia, lecz niepozbawione bezlitosnej prawdy.

Gratyfikacja finansowa, wynosząca 40 tysięcy złotych, trafia również do tłumaczki książki, Doroty Jovanki Ćirlić. Nagrody w wysokości 5 tysięcy złotych otrzymają wszyscy finaliści.

Oprócz "Windy Schindlera" w finale Angelusa znalazły się książki:

• "Skarbeniek", Inga Gaile, tłum. Daniel Łubiński, Wydawnictwo Marpress (Łotwa);
• "Drabina", Eugenia Kuzniecowa, tłum. Iwona Boruszkowska, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak (Ukraina);
• "Drugi wyrok", Fatos Lubonja, tłum. Dorota Horodyska, Fundacja "Pogranicze" i Ośrodek "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów" (Albania);
• "Pociecha rzeczy okrągłych", Clemens J. Setz, tłum. Agnieszka Kowaluk, Wydawnictwo Filtry (Austria);
• "Mała towarzyszka i listy", Leelo Tungal, tłum. Marta Perlikiewicz, Wydawnictwo KEW (Estonia);
• "Król Warmii i Saturna", Joanna Wilengowska, Wydawnictwo Czarne (Polska).

Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej dla Leelo Tungal

Po śmierci pierwszej przewodniczącej jury Angelusa, Natalii Gorbaniewskiej, pozostali członkowie jury postanowili uczcić jej pamięć, ustanawiając nagrodę jej imienia. Jest to honorowe wyróżnienie dla jednej z siedmiu książek finałowych, którą wskaże publiczność. Po raz pierwszy Nagroda została przyznana w 2014 roku. Głosowanie odbywa się na stronie internetowej Angelusa.

Od 2020 roku laureatki i laureaci Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej są przez organizatora i fundatora Nagrody Angelus zapraszani na trzymiesięczne stypendium pisarskie we Wrocławiu.

W tym roku nagroda trafiła do estońskiej pisarki i poetki Leelo Tungal za powieść "Mała towarzyszka i listy" w przekładzie Marty Perlikiewicz. Książka ukazała się w Wydawnictwie KEW.

Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius

Podczas gali ogłoszono też laureatów Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Za całokształt twórczości Silesiusem nagrodzony został Kacper Bartczak. Tym samym dołączył do takich laureatów tej nagrody jak Tadeusz Różewicz, Stanisław Barańczak, Piotr Sommer, Urszula Kozioł, Marcin Świetlicki, Krystyna Miłobędzka, Darek Foks, Jacek Podsiadło, Julian Kornhauser, Andrzej Sosnowski, Bohdan Zadura, Ewa Lipska, Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Ryszard Krynicki, Marcin Sendecki, Joanna Mueller, Marzanna Bogumiła Kielar.

Kacper Bartczak urodził się w 1972 roku. To poeta, tłumacz, eseista i krytyk literacki. Debiutował tomem "Strefa błędów urojonych" (2000). Opublikował także: "Domy mediowe" (2003), "Życie świetnych ludzi" (2009), "Przenicacy" (2013), "Wiersze organiczne" (2015), "Pokarm suweren" (2017), "Naworadiowa" (2019), "Widoki wymazy" (2021) oraz "Czas kompost" (2023). Był dwukrotnie nominowany w 2016 do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2016 i 2024) oraz do Nagrody Literackiej Gdynia (2016). Jest autorem dwóch książek eseistycznych: "Świat nie scalony" (2009) oraz "Materia i autokreacja. Dociekania w poetyce wielościowej" (2019).

Za książkę roku nagrodzono Marcina Czerkasowa - autora tomu "Belgijskie rozwiązania". Marcin Czerkasow jest poetą, tłumaczem, wydawcą i projektantem graficznym. Ma na swoim koncie książki poetyckie "Fałszywe zaproszenia", "Przede wszystkim zniszczenia" i "Mountain View", za którą został uhonorowany Nagrodą Literacką Gdynia (2023).

Do nagrody nominowane były też książki:

• "Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło", Anna Adamowicz, Wydawnictwo Warstwy;
• "Silesian Gothic", Anouk Herman, Girls and Queers to the Front;
• "Flash crash", Grzegorz Hetman, wydawnictwo j;
• "Ludzie z taksydermii", Krzysztof Siwczyk, Wydawnictwo Literackie.

Dominika Parszewska z nagrodą za najlepszy debiut

W kategorii Debiut roku triumfowała Dominika Parszewska - autorka tomu "Kink-meme". Dominika Parszewska to poetka urodzona w 1989 roku w Szczecinie, publikująca m.in. na łamach takim czasopism jak "Dwutygodnik" i "Tlen Literacki". Jej wiersze ukazały się również w antologii "Połów 2013". 

W kategorii Debiut roku, oprócz "Kink-meme" nominowane były książki:

• "Gorączki", Adrianna Olejarka, Fundacja Duży Format;
• "Powolne ruchy roślin", Karol Płatek, Fundacja Otwartych na Twórczość.

Książki wybrało jury w składzie: Paweł Próchniak (przewodniczący), Wojciech Browarny, Anna Kałuża, Piotr Śliwiński, Alina Świeściak, Agnieszka Waligóra oraz Joanna Zach. W sumie do nagrody w kategorii Debiut zakwalifikowały się 53 tomy, a do kategorii Książka roku zgłoszono 178 pozycji.

Zwycięzcy, oprócz statuetki Silesiusa, otrzymali nagrody pieniężne - 100 tys. zł za całokształt twórczości, 50 tys. zł za książkę roku i 15 tys. zł za debiut. Nagrody wręczyła wiceprezydent Wrocławia Renata Granowska. Ponadto wszystkie autorki i autorzy książek nominowanych do finału otrzymali po 5 tys. zł.

Organizatorem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius jest miasto Wrocław. Nagroda jest wyróżnieniem i promocją najważniejszych dzieł i twórców polskiej poezji. Została wręczona po raz 18.

Ewelina Kołaczek