Wystawa Billa Violi w Toruniu. "To jeden z najważniejszych artystów XX wieku"

Bill Viola (1951-2024) to jeden z najważniejszych przedstawicieli sztuki nowych mediów XX wieku - jego prace wideo-art oparte są na studiach filozoficznych i analizach dzieł dawnych mistrzów malarstwa. Wystawę "Bill Viola: Visions of Time / Wizje Czasu" można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu i siedzibie Fundacji Tumult do 31 grudnia. Ekspozycja towarzyszy zaplanowanemu na listopad 33. Międzynarodowemu Festiwalowi Filmowemu EnergaCAMERIMAGE.

"Wielka retrospektywna wystawa dzieł"

- To pierwsza, po odejściu Billa Violi w ubiegłym roku, wielka retrospektywna wystawa jego dzieł - mówił kurator wystawy Marek Żydowicz. - To jeden z najważniejszych artystów XX wieku. Dzięki niemu widzowie, którzy nie rozumieli wideo-artu, zaczęli tłumnie pojawiać się na wystawach - mówił Żydowicz.

Dodał, że artysta uważnie śledził i badał możliwości rozwijających się technologii elektronicznego obrazu, od technik analogowych do cyfrowych, uświadamiając, jak działa ludzki wzrok, a co za tym idzie jak postrzegamy świat i go rozumiemy.

Ekspozycja składająca się z kilkudziesięciu prac artysty, została podzielona na dwie części - jego wczesnych prac prezentowanych w toruńskim Centrum Sztuki Współczesnej oraz późniejszych, które można oglądać w siedzibie Fundacji Tumult w dawnym kościele ewangelickim postawionym na fundamentach gotyckiego ratusza.

W fundacji znajduje się dziewięć prac, m.in. "Inverted Birth" oraz "Three Women", "Martyrs" i "Water Protraits". W Centrum Sztuki Współczesnej można zobaczyć 13 prac, między innymi "The Reflecting Pool", "The Greeting”, "The Crossing", "Messenger" i "Room for St. John of the Cross". Prezentowane są także cztery programy wideo najważniejszych realizacji Billa Violi wyświetlane w kinie CSW.

Bill Viola - sztuka dawna w wideo-arcie

Viola wprowadził do wideo-artu zwrot ku sztuce dawnej. Polegał on - jak tłumaczył kurator wystawy Marek Żydowicz - na rekonstruowaniu nie tylko scen znanych z malarstwa wielkich mistrzów, ale przede wszystkim ożywieniu przeżyć postaci przez nich utrwalonych oraz reinterpretacji. Jego prace można odczytywać zarówno w odniesieniu do ikonograficznych pierwowzorów, jak i odnosić do własnych doświadczeń i przeżyć.

Przykładem nawiązania do sztuki dawnej jest między innymi praca "The Greeting". Artysta przedstawia spotkanie trzech kobiet, które witają się na ulicy. Inspiracją dla tego działa był XVI-wieczny obraz "Nawiedzenie" Jacopa Pontorma, przedstawiający spotkanie Najświętszej Marii Panny i św. Elżbiety. U Violi kobiety mogą być identyfikowane, tak jak w obrazie Pontorma, ale też jako zupełnie anonimowe osoby.

Z kolei jako inspiracja do wideo "The Quinted of the Astonished" posłużył artyście obraz Hieronima Boscha zatytułowany "Chrystus wyśmiewany". Praca prezentuje pięć osób wyrażających różnego rodzaju emocje w stosunku do czegoś, czego widz nie widzi, co znajduje się poza kadrem obrazu. Podobnie jak w "The Greeting", projekcja odtwarzana jest w zwolnionym tempie.

Ewelina Kołaczek