"Posiestrzenie", czyli "girl power" 200 lat temu. O Narcyzie Żmichowskiej
Założyła pierwszą grupę feministyczną w Polsce i już dwieście lat temu mówiła o potrzebie edukacji seksualnej. W "Brakującej połowie dziejów" w Trójce Anna Kowalczyk opowiedziała o Narcyzie Żmichowskiej.
W "Brakującej połowie dziejów" Anna Kowalczyk opowiadała o Narcyzie Żmichowskiej
Foto: History and Art Collection / Alamy Stock Photo / PAP
We wrześniu i październiku Anna Kowalczyk opowiada w "Brakującej połowie dziejów" o kobietach, które zmieniły edukację. Bohaterką jednego z odcinków była Narcyza Żmichowska - pisarka, nauczycielka, konspiratorka i przywódczyni entuzjastek - pierwszej grupy feministycznej w Polsce.
Jak opowiadała Anna Kowalczyk, w domu Narcyzy Żmichowskiej (1819-1876) ideały wolności były ważniejsze niż stare tradycje. W Paryżu, gdzie mieszkał jej brat, Narcyza skróciła włosy i zaczęła palić cygaretki. Jako jedna z pierwszych kobiet uczestniczyła też w wykładach na Akademii Francuskiej i czytała nowinki filozoficzne. Żmichowska zobaczyła na własne oczy, że kobieta może rozgościć się w świecie idei tak samo jak mężczyzna, a po powrocie do Warszawy, przekonywała inne kobiety, że mogą same decydować o swoim losie.
W latach 40. zgromadziła wokół siebie krąg przyjaciółek i uczennic, które nazwała entuzjastkami, a więź, którą stworzyły, nazwała "posiestrzeniem". Entuzjastki to pierwsza polska grupa feministyczna, działająca w Warszawie od końca lat 30. do końca lat 40. XIX wieku. Swoim nowatorskim programem entuzjastki wyprzedziły nowoczesny ruch kobiecy. Na spotkaniach dyskutowały o emancypacji kobiet, uwłaszczeniu chłopów czy powszechnej edukacji.
Narcyza Żmichowska - pisarka i nauczycielka
Entuzjastki nie poprzestały jednak wyłącznie na rozmowach i stanowiły koło sympatyczek konspiratorów związanych z tak zwanym spiskiem rzemieślników, w którym Żmichowska pełniła role skarbniczki i kurierki. Za tę działalność Narcyza Żmichowska trafiła na prawie trzy lata do więzienia w Lublinie, gdzie zresztą nadal pracowała nad programami nauczania.
Po powrocie do Warszawy w mieszkaniu na ulicy Miodowej Żmichowska prowadziła kursy dla dziewcząt. Anna Kowalczyk opowiadała w "Brakującej połowie dziejów", że Żmichowska uczyła literatury, przyrody, matematyki i domagała się - już niemal dwieście lat temu - edukacji seksualnej dla dziewcząt.
Narcyza Żmichowska była też utalentowaną pisarką. Jej najpopularniejsza książka "Poganka" opowiada o miłości Beniamina do pięknej Aspazji, tytułowej poganki. Napisała też "Dwoiste życie", "Białą różę" czy "Prządki. Powieść ze wspomnień dziecinnego wieku".