Przemoc rówieśnicza. Dramat, który narasta dzień po dniu. Jak mu przeciwdziałać? (Zagadkowa niedziela/Trójka)
Przemoc rówieśnicza. Jak ją rozpoznać i odpowiednio reagować?
2024-03-17, 15:03 | aktualizacja 2024-03-20, 15:03
– Każdy z nas ma i narzędzia, żeby rozpoznać, że to jest sytuacja przemocy rówieśniczej, i narzędzia, żeby wesprzeć dziecko, które doświadczyło takiej przemocy. Natomiast najważniejsze, kiedy mówimy o tym zjawisku, jest jasne rozgraniczenie, co jest przemocą, a co nie. To jest pierwszy problem. Może to być problem dla samego dziecka. Ono może nie wiedzieć, że doświadcza przemocy – mówi Lucyna Kicińska, ekspertka Biura do spraw Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, pedagożka szkolna. Rozmowa jest częścią Trójkowego cyklu "116 111".
- Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z przemocą rówieśniczą?
- Nie z chęci skrzywdzenia, ale "żeby było zabawnie". Jak swoje zachowanie motywują sprawcy przemocy?
- Przemoc narasta po cichu. Jak zauważyć jej narastanie?
- Szczęśliwa młodzież i radosne dzieci. Doniesienia medialne zaburzają optykę.
- Rozmowa jest częścią cyklu "116 111" w Trójce - audycja, która daje dzieciom siłę!
Gościni "Zagadkowej niedzieli" przez 11 lat była koordynatorką telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę 116 111. Bardzo często telefony dotyczyły właśnie problemu przemocy rówieśniczej, ale … – Osobiście nie przypominam sobie takiej rozmowy, żeby dziecko, dzwoniąc, powiedziało: "doświadczam przemocy rówieśniczej". Oni opowiadali o różnych trudnych dla siebie sytuacjach, nie wiedząc, że jest to przemoc rówieśnicza – przyznaje Lucyna Kicińska. Jak mówi, słuchając zarówno ofiary, jak i sprawcy prawie nigdy nie usłyszymy: "jest to przemoc"
Sprawca przemocy nie musi mieć intencja skrzywdzenia
– Przemoc rówieśnicza to jest sytuacja, w której w wyniku czyjegoś zachowania młoda osoba doświadcza przykrości bądź krzywdy, bez względu na to, jak to będzie nazywała. Nie skupiamy się na intencji osoby, która podejmuje działanie, nie chodzi o intencje skrzywdzenia – zaznacza psycholożka. Sprawca będzie mówił raczej, że chciał, aby było zabawnie, żeby nie było nudno, że zależało mu na akceptacji przez grupę.
Istotne jest, jak mówi ekspertka, że to nie było przez pomyłkę, ale że sprawca chciał się tak zachować. Do popchnięcia na schodach może dojść zarówno intencjonalnie, gdy jedna osoba specjalnie popycha drugą, "żeby było zabawnie", jak i przypadkowo, w wyniku np. poślizgnięcia się.
Przemoc narasta z dnia na dzień
Kolejnym wyzwaniem związanym z przemocą rówieśniczą jest ocena dotycząca przekroczenia pewnej granicy. – Przemoc ma to do siebie, że narasta z dnia na dzień. To nie jest tak, że relacje między rówieśnikami są fantastyczne i nagle ktoś postanawia, że podejdzie, zacznie krzyczeć, pluć czy szarpać – podkreśla Lucyna Kicińska. Zaczyna się od myślenia, np. że ktoś jest od gorszy i go nie lubimy, potem pojawia się mówienie tej osobie nieprzyjemnych rzeczy, potem podkradanie jej drobny rzeczy, niszczenie ich, dalej szarpanie. Często jako dorośli nie zauważamy tych kolejnych etapów, zadając nagle pytanie: "Co się z tymi dziećmi dzieje?", gdy dochodzi do eskalacji przemocy. Jak zaznacza rozmówczyni Katarzyny Stoparczyk, dochodzi do niej, bo przez długi okres było na nią nieme przyzwolenie poprzez niedostrzeganie problemu. Brak reakcji pogłębia też u ofiary przemocy poczucie, że przesadza, bo przecież, gdyby to był problem, to dorośli by zareagowali…
Przeczytaj także:
- Co się dzieje ze zdrowiem psychicznym naszych dzieci? Jak im pomóc?
- Pomóc dzieciom z praskich ulic. Reportaż Joanny Bogusławskiej "Serduszko dla dzieci" [POSŁUCHAJ]
- "116 111" – nowy program w Trójce. Pomagamy dzieciom w kryzysie [POSŁUCHAJ]
Dzieci i młodzież to nie tylko grupa z trudnymi doświadczeniami
Gościni Trójki przyznaje, że w większości jej rozmowy z młodymi osobami dotyczą tematów i sytuacji trudnych. – Do nas bardzo rzadko przychodzi ktoś, żeby powiedzieć, że mu się coś udało, że jest szczęśliwy i zadowolony. Co nie znaczy, że takich dzieci nie ma. Ich jest także bardzo dużo. Medialne narracje, które skupiają się wokół kryzysu i tego, że jest tak strasznie źle i dzieci są nieszczęśliwe, trochę nam zaburzają optykę. Zdarzają mi się też rozmowy z młodymi osobami, które mówią: "skoro nic się takiego nie dzieje, to czy ze mną jest wszystko okej? Skoro nastolatki mają tak źle, są tak nieszczęśliwe, chorują na depresję, a ja tego nie mam, to czy przypadkiem coś się ze mną nie dzieje niewłaściwego?" – przyznaje. To, jak dodaje, także pokazuje, że dzieci i nastolatki są grupą wiekową szczególnie podatną na sugestie i porównania. – Stawiamy na indywidualizm, ale odniesienie do grupy rówieśniczej nadal jest bardzo ważne – zauważa.
Posłuchaj
1:39:47
Dodaj do playlisty
Lucyna Kicińska przypomina, że rosnąca liczba dzieci korzystających ze wsparcia psychologicznego związana jest także z większą dostępnością takiego wsparcia. – Zawsze się cieszę, jeśli dzieci korzystają z tej pomocy, bo problem jest, a my po prostu na niego odpowiadamy – zaznacza rozmówczyni Katarzyny Stoparczyk.
*** POMOC OSOBOM W KRYZYSIE ***
116 111 <- Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, bezpłatnie pomagającej dzieciom, które doświadczyły różnych form przemocy. Telefon jest anonimowy, bezpłatny, całodobowy i dyskretny.
116 123 <- Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez siedem dni w tygodniu w godz. 14.00–22.00.
800 108 108 <- Bezpłatny telefon wsparcia, czynny od poniedziałku do piątku (z wyjątkiem dni świątecznych) w godz. 14.00–20.00.
800 121 212 <- Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Rzecznika Praw Dziecka, czynny całą dobę przez siedem dni w tygodniu.
22 635 09 54 <- Telefon zaufania dla osób starszych, czynny w poniedziałek, środę, czwartek w godz. 17.00–20.00.
***
"116 111" - nowa audycja w Trójce
Trójka przygotowała nowy cykl pt. "116 111". Tytuł jest oczywiście numerem telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży, który od 15 lat prowadzi fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. Zagadnienia związane ze zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży są w centrum naszych zainteresowań.
>>> "116 111" w Trójce - audycja, która daje dzieciom siłę! <<<
Katarzyna Stoparczyk – autorka "Zagadkowej niedzieli" – na potrzeby nowego cyklu spotkała się w radiowym studiu z młodzieżą oraz konsultantami i konsultantkami na co dzień odbierającymi zgłoszenia od dzieci i młodzieży. Powstał ważny i mądry program. Z jednej strony posłuchamy o problemach, z którymi stykają się najmłodsi i nastolatkowie, a z drugiej – zapewnimy merytoryczne wsparcie dorosłym opiekunom, którzy często nie wiedzą, jak reagować na kryzysy, których doświadczają ich dzieci.
W naszej radiowej formule w żaden sposób nie naruszamy zaufania, jakim dzwoniący obdarzają twórców telefonu zaufania. Wszystkie rozmowy wykorzystane w programie zostały nagrane w radiowym studiu i nawiązują do problemów, z którymi na co dzień dzwonią użytkownicy 116 111 – nie są rejestracją autentycznych połączeń.
Do wysłuchania audycji "116 111" zapraszamy od poniedziałku do piątku o godz. 16.50 w radiowej Trójce.
***
W "Zagadkowej niedzieli" gościła także Magda Stachowiak-Alexandrowicz z Komitetu Ochrony Praw Dziecka, która opowiadała o dobrych i mądrych książkach dla dzieci.
***
Tytuł audycji: Zagadkowa niedziela
Prowadzi: Katarzyna Stoparczyk
Data emisji: 17.03.2024
Godziny emisji: 8.07, 9.07
gs/wmkor