61 lat temu odeszła Marilyn Monroe - wielka gwiazda i nieszczęśliwa kobieta

• W latach 50. i 60. XX wieku Marylin Monroe należała do grona najsłynniejszych gwiazd Hollywood.
• Filmy z jej udziałem były uwielbiane przez publiczność. Dla wielu kobiet stanowiła też niedościgniony wzór kobiecości i sex-appealu.
• Popularność była dla niej jednak zarówno powodem do radości, jak i źródłem cierpienia. 
• Jej ciało zostało znalezione w posiadłości aktorki w Los Angeles, nad ranem 5 sierpnia 1962 roku.

Tak naprawdę nazywała się Norma Jeane Mortenson. Na świat przyszła w Los Angeles, jako córka montażystki filmowej Gladys Pearl Baker. Gdy miała zaledwie kilka lat, u jej matki zdiagnozowano schizofrenię paranoidalną i wkrótce potem umieszczono ją w szpitalu psychiatrycznym. Mała Norma Jeane większość dzieciństwa i wczesnej młodości spędziła więc w licznych domach dziecka i rodzinach zastępczych. Względna stabilizacja pojawiła się w jej życiu dopiero w 1937 roku, gdy dziewczynkę pod swój dach przyjęła Grace McKee Goddard, dawna przyjaciółka Gladys Pearl Baker.

Trudne dzieciństwo i wczesne małżeństwo

W nowym domu Norma Jeane Mortenson spędziła jednak zaledwie pięć lat, bowiem w 1942 roku rodzina Goddardów postanowiła przenieść się z Kalifornii do Wirginii Zachodniej. Aby uchronić się przed powrotem do sierocińca, 16-letnia dziewczyna postanowiła więc poślubić swojego sąsiada, 21-letniego Jamesa Dougherty’ego, z którym spotykała się od kilku miesięcy. 

Posłuchaj

6:31

Marilyn Monroe pomimo upływu lat nadal jest ikoną kina i kobiecej urody. O jej filmowych początkach i głośnej karierze opowie nasz gość - krytyk filmowy. Gość: Julian Jeliński, filmoznawca (Bed and breakfast/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Od robotnicy do modelki i aktorki

W 1943 roku mąż przyszłej aktorki zaciągnął się do Marynarki Handlowej, a wiosną kolejnego roku został wysłany na Pacyfik. Ona sama w tym czasie podjęła pracę w fabryce zajmującej się produkcją samolotów bezzałogowych. To właśnie tam w połowie 1944 roku poznała fotografa Davida Conovera, który przyjechał do zakładu, aby zrobić zdjęcia tamtejszym pracownicom. Inicjatywa ta była związana z propagandową ideą "home front" pokazującą, że każdy obywatel amerykański – nie tylko mężczyzna, lecz także kobieta, a nawet dziecko – walczy i dzięki swojej pracy przyczynia się do zwycięstwa Stanów Zjednoczonych w II wojnie światowej.

Artysta zaproponował dziewczynie pracę modelki, a ona przyjęła ofertę. Szybko okazało się, że podjęła słuszną decyzję - w samym tylko 1946 roku jej podobiznę można było podziwiać na okładkach kilkudziesięciu czasopism. Dzięki rosnącej popularności już latem 1946 roku udało jej się podpisać kontrakt z wytwórnią filmową 20th Century Fox. Wkrótce potem młoda artystka rozwiodła się z mężem, przefarbowała włosy na platynowy blond i przyjęła pseudonim "Marylin Monroe" – imię nawiązywało do amerykańskiej aktorki, tancerki i gwiazdy Broadwayu Marylin Miller, natomiast "Monroe" było nazwiskiem panieńskim matki Normy Jeane Mortenson.

Na wielkim ekranie Marylin Monroe zadebiutowała w 1947 roku niewielką rolą w dramacie "Dangerous Years" w reżyserii Arthura Piersona. Prawdziwą gwiazdą i symbolem stała się jednak dopiero sześć lat później, gdy na ekranach kin pojawiły się kolejne trzy filmy z jej udziałem – "Niagara" w reżyserii Henry’ego Hathawaya, "Mężczyźni wolą blondynki" w reżyserii Howarda Hawksa oraz "Jak poślubić milionera" w reżyserii Jeana Negulesco.

• Bogini zbiorowej wyobraźni: Marilyn Monroe świętowałaby 97. urodziny

Zmęczona sławą 

Latem 1955 roku na ekranach kin pojawiła się komedia Billy’ego Wildera "Słomiany wdowiec". Produkcja przedstawia zabawne perypetie Richarda Shermana, który – po wyjeździe żony z miasta – spędza samotnie urlop w ich wspólnym mieszkaniu. Odpoczynek przerywa mu jednak pojawienie się w kamienicy nowej lokatorki (Marylin Monroe), która staje się obiektem jego fantazji. Z filmu pochodzi słynna scena przedstawiająca Marylin Monroe, której podmuch wiatru podwiewa do góry sukienkę. Co ciekawe, w 2011 roku ta biała kreacja została sprzedana prywatnemu kolekcjonerowi za ponad 4,5 miliona dolarów. 

W tamtym okresie aktorka znajdowała się u szczytu sławy. Prywatnie borykała się jednak z wieloma problemami. Pod koniec 1954 roku, po zaledwie dziewięciu miesiącach, jej małżeństwo ze znanym baseballistą Josephem DiMaggio zakończyło się rozwodem. Stan psychiczny Monroe znacząco się pogorszył. Była zmęczona popularnością, a także łatką "głupiej blondynki", która do niej przylgnęła. Chciała grać poważniejsze role, szczególnie że jej dotychczasowe występy często były wyśmiewane przez kolegów z branży. Warto wspomnieć, że w 1955 roku na Broadwayu odbyła się premiera spektaklu "Will Success Spoil Rock Hunter?", w którym aktorka i piosenkarka Jane Mansfield zagrała Ritę Marlowe – piękną, lecz niezbyt inteligentką blondynkę. Postać ta była parodią Marylin Monroe.

W 1955 roku gwiazda przeniosła się więc do Nowego Jorku, gdzie uczęszczała na zajęcia z aktorstwa do słynnej szkoły "Actors Studio" prowadzonej przez znanego aktora i reżysera Lee Strasberga. Wkrótce potem związała się także z dramatopisarzem Arthurem Millerem, który w 1956 roku został jej trzecim mężem. Związek przetrwał pięć lat i zakończył się rozwodem w 1961 roku.

Ostatni wielki sukces

Umiejętności nabyte w Nowym Jorku Monroe wykorzystała w 1959 roku w komedii Billy’ego Wildera "Pół żartem, pół serio". Film zyskał wielkie uznanie w oczach publiczności – w samych tylko Stanach Zjednoczonych zarobił 25 milionów dolarów. Uzyskał także sześć nominacji do Oskara - ostatecznie przyznano mu jedynie statuetkę za "najlepsze kostiumy". Występ Monroe zebrał liczne pochlebne recenzje, a sama aktorka została nawet uhonorowana Złotym Globem w kategorii "najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu".

Śmierć i teorie spiskowe

5 sierpnia 1962 roku nad ranem Marylin Monroe została znaleziona martwa w swoim domu w Los Angeles. Autopsja wykazała, że artystka przedawkowała środki nasenne, które popiła dużą ilością alkoholu. Jej śmierć uznano za samobójstwo.

Z biegiem lat wokół zgonu aktorki narosło wiele teorii spiskowych. Według jednej z nich Monroe została zamordowana na zlecenie Roberta F. Kennedy’ego, brata prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy’ego i ówczesnego prokuratora generalnego Stanów Zjednoczonych. Podobno polityk miał romans z aktorką i zlecił jej zabójstwo, gdy kobieta zagroziła, że upubliczni ich relację. 

***

Audycja: Bed and breakfast
Prowadzący: Piotr Firan, Raf Uzar
Data emisji: 5.08.2023
Godzina emisji: 7.31

jb/ PR Historia/zch/kul