Anna Henryka Pustowójtówna. Bohaterka powstania styczniowego

Powstanie styczniowe było największym polskim zrywem narodowowyzwoleńczym przeciwko zaborcy. Wybuchło 160 lat temu, 22 stycznia 1863 roku."Nie ma się wyobrażenia i całokształtu o akcji niewiast naszych", pisała z żalem w 1933 roku Maria Bruchnalska we wstępie do swojej książki "Ciche bohaterki", poświęconej udziałowi kobiet w tym powstaniu.

Anna Henryka Pustowójtówna

Anna Henryka Pustowójtówna była uczestniczką powstania styczniowego, działaczką emigracyjną, sanitariuszką podczas wojny francusko-pruskiej i członkinią Komuny Paryskiej. Urodziła się w rosyjsko-polskiej rodzinie. Jej ojcem był Rosjanin węgierskiego pochodzenia i major carskiej armii. Przyszła kobieta powstaniec czuła się jednak Polką.

W powstaniu uczestniczyła w sposób bardzo widoczny i demonstracyjny. W pierwszych dniach kwietnia 1862 Pustowójtówna uciekła w męskim przebraniu do Mołdawii, pod opiekę swojego szwagra, Zygmunta Miłkowskiego, który tam przygotowywał oddziały powstańcze. Po powrocie do kraju wstąpiła do oddziału generała Mariana Langiewicza, gdzie została jego adiutantem.

Po aresztowaniu Langiewicza Pustowójtówna wyemigrowała do Czech, skąd przedostała się do Francji. Podczas wojny francusko-pruskiej i Komuny Paryskiej pracowała jako sanitariuszka. W Paryżu odnowiła znajomość z doktorem Stanisławem Loewenhardtem, za którego wyszła za mąż w 1873 roku. Para doczekała się czworga dzieci. Kobieta powstaniec zmarła w nocy z 1 na 2 maja 1881.

Posłuchaj

50:04

Anna Pustowójtówna - powstańcza bohaterka (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Przeczytaj także:

• Polki w walce o niepodległość. "Polska jest kobietą"
• Powstanie styczniowe. Zryw, który wciąż inspiruje twórców
• "Miłość i obowiązek". O powstaniu styczniowym w pałacu Pod Blachą

Rola kobiet w powstaniu - po pierwsze Matka Polka

Mąż walczył, a żona zajmowała się rodziną. To była pierwsza i podstawowa rola kobiet podczas powstania. W czasie trwających starć żony i matki poddane były ogromnej presji psychicznej presji, związanej z niepokojem o życie i zdrowie najbliższych. Mimo to codziennie wykonywały swoje domowe obowiązki.  

Komitety Niewiast

Co ważne, kobiety równie podejmowały walkę. Najczęściej poprzez działalność w tajnych stowarzyszeniach – w tak zwanych Komitetach Niewiast. Najważniejszy z nich narodził się Warszawie – były to "Piątki", czyli zebrania pięciu kobiet stowarzyszenia patriotycznego, dochodziło do nich spontanicznie. Według zasad, które opracowała Seweryna Duchińska, każda kobieta powinna była przyprowadzić ze sobą do "Piątki" pięć kolejnych pań. W ten sposób tworzył się ogromny łańcuch pomocy.

Domowy magazyn z ekwipunkiem

Aktywność żeńskich stowarzyszeń patriotycznych była jednocześnie ilustracją wkładu kobiet w powstanie styczniowe. Działania były podejmowane zarówno w ramach sformalizowanych grup, jak i spontanicznie. Można zaliczyć do nich zbieranie funduszy na powstańcze cele (np. kwesty w kościołach, wnoszenie własnych składek), opiekowanie się rodzinami walczących, aresztowanych lub w jakiś sposób dotkniętych przez represje zaborcy czy zaopatrywanie powstańców w żywność, środki opatrunkowe i ubrania.

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Arkadiusz Gołębiewski
Goście: Wojciech Kalwat (pełnomocnik rządu ds. obchodów 160 rocznicy), Monika Pawlicka (aktorka, odtwórczyni roli Anny Pustowójtówniy) i Magdalena Gawin (historyczka, eseistka).
Data emisji: 31.02.2023
Godzina emisji: 21.08

gs/zch/PR24 Historia