Jak zmieniał się polski las w średniowieczu? Badania UAM w Poznaniu

Liczące tysiące lat pyłki roślin mówią o stanie średniowiecznego lasu

W okresie masowych migracji ludności podczas wędrówek ludów, które przypadły na IV-VI w. n.e. na terenie Polski doszło do zalesienia terenów rolniczych i regeneracji lasów. W IX i X wieku. n.e. – wraz z intensywnym osadnictwem Słowian i Bałtów, a potem rozwojem rolniczym i gospodarczym – lasy pierwotne zaczęły stopniowo zanikać. Do takich wniosków doszli naukowcy z Polskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, na podstawie wyników badań pyłków, które tysiące lat temu rośliny zostawiły po sobie w warstwach osadowych jezior i torfowisk. Wyniki badań opisano w czasopiśmie "Scientific Reports".

Naukowcy do opisanych wyżej wniosków doszli, dokonując wyboru spośród 36 profili bukowych, jezior i torfowisk, które odpowiadały 32 stanowiskom. – Wybraliśmy te stanowiska, które posiadają wiarygodną chronologię, ustaloną m.in. na podstawie liczby dat radiowęglowych, dzięki którym możemy określić, kiedy ta regeneracja czy następująca później wycinka lasów miały miejsce – wyjaśnił Sambor Czerwiński, doktorant Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 

• Jakie tajemnice skrywa świat zwierząt? Z ukrytą kamerą w lesie;
• Lasoterapia z dziećmi. Na co pomoże wycieczka do lasu?;
• "Prześwietlanie" dżungli. Zastosowanie nowoczesnej metody skaningu laserowego.

Masowe migracje ludności a regeneracja i zanikanie lasów

Celem badania było określenie trendów odnawiania się lasów na obszarze północnej części Polski i późniejszego zanikania tych lasów, związanego z wycinką. – Interesowało nas, co działo się z lasem po okresie wędrówek ludów. Okazało się, że zalesienie po tym okresie było związane prawdopodobnie z masowymi migracjami. Opuszczanie wcześniej uprawianych terenów na tym obszarze przez różne kultury na terenie Polski trwało dość długo, bo nawet kilkaset lat. Umożliwiło to długotrwałą regenerację lasów – opisywał doktorant UAM. – Zaryzykowałbym stwierdzenie, że w tej części Europy była to regeneracja lasów na skalę, jakiej nikt wcześniej i później nie widział – dodał.

Kolejną zmianę w zalesieniu badanych przez UAM terenów przyniósł IX i X wiek. Był to czas rozwoju demograficznego i osiedlania się pierwszych Słowian. – Skupiliśmy się na tym, kiedy lasy zanikały pod presją działalności człowieka. Ustaliliśmy, że w Polsce północno-zachodniej oraz środkowej regeneracja lasu została przerwana zaledwie w ciągu dwóch stuleci, czyli głównie w IX i X wieku, wskutek rozwoju demograficznego i gospodarczego. Na większości tych stanowisk wycinka była związana prawdopodobnie z pojawieniem się nowej kultury wczesnosłowiańskiej. Nasze badania dostarczają informacji o tym, że w pierwszej kolejności wycinany był głównie grab, który nie był wykorzystywany do budowy grodów, jednak zajmował żyzne siedliska. Był on więc prawdopodobnie używany na opał – mówił Sambor Czerwiński w rozmowie z Witoldem Lazarem.

Posłuchaj

8:54

Pyłki roślin z polskich lasów noszą w sobie ślady historii. Odkrycie naukowców PAN i UAM w Poznaniu (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Witold Lazar
Gość: Sambor Czerwiński (doktorant Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Data emisji: 15.06.2022
Godzina emisji: 13.21

kr