Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Nowe święto państwowe

Powstanie wybuchło niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Polacy wystąpili zbrojnie przeciwko państwu niemieckiemu. Domagali się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski, która w tym czasie umacniała swą niepodległość. Zryw zakończył się zwycięstwem w 1919 roku. Dzięki niemu Wielkopolanie zyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę naszej państwowości wróciły do macierzy.

Powstanie wybuchło w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego Jana Paderewskiego. 25 grudnia przybył on do Gdańska na pokładzie brytyjskiego krążownika Concord. Następnego dnia przyjechał do Poznania, co wywołało wielką patriotyczną manifestację. Z entuzjazmem spotkało się przemówienie Paderewskiego z balkonu hotelu Bazar. 

Poznań, 26.12.2021. Inscenizacja przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego na dworzec kolejowy w Poznaniu rozpoczęła obchody 103. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego (PAP/Marek Zakrzewski)

Wielkie polskie zwycięstwo

Dziś po raz pierwszy obchodzone jest nowe święto państwowe: Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. O obchodach tego święta, a także o wystawach czasowych związanych z Powstaniem Wielkopolskim rozmawiamy w Trójce z Anną Sochacką, wicedyrektor Muzeum Powstania Wielkopolskiego. 

– To radosne święto, wielkie polskie zwycięstwo. Chociaż mówimy o Wielkopolsce i Wielkopolanach, to jednak oni w sercach i myślach zawsze mieli Polskę, dlatego od zawsze chcieliśmy, żeby było to narodowe święto, święto wszystkich Polaków – podkreśla Anna Sochacka i tłumaczy powody, dla których stosunkowo mało wiemy o tym zwycięstwie. – Mało się o tym mówi w szkole, przez wiele lat trudno było się z tym tematem "przebić", może to też kwestia tego, że nasze muzeum jest małe, a przydałoby się o wiele większe i takie staramy się w najbliższych latach wybudować – dodaje rozmówczyni Marty Piaseckiej.

Posłuchaj

9:43

Anna Sochacka, wicedyrektor Muzeum Powstania Wielkopolskiego, o rocznicy insurekcji i obchodach z nią związanych (Trójka przed południem)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Atmosfera dążenia do wolności 

– Powstanie wielkopolskie było bardzo spontaniczne, ale zarazem bardzo zorganizowane. Po 11 listopada 1918 roku, po tym, co działo się w Warszawie, po tym, jak Polska ogłosiła niepodległość, tu w Wielkopolsce atmosfera dążenia do wolności, do przyłączenia się do Polski, narastała. Wcześniej Wielkopolanie się szkolili, wykorzystywali umiejętności zdobyte w armii pruskiej, zorganizowano Polski Sejm Dzielnicowy z uchwałami podkreślającymi, że Wielkopolska chce włączyć się do Polski. Powstawała straż ludowa, tu istniało, można powiedzieć, podziemie polskie. Iskrą był oczywiście przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania. Moment jego przywitania był fantastyczny: poznaniacy i Wielkopolanie wyszli na ulice, witali go, oczekiwali na przemówienie. Następnego dnia wybuchło powstanie. Mówi się, że godz. 16.40 jest tym momentem, kiedy padł pierwszy strzał w okolicach Bazaru i wtedy rozpoczęły się walki. Bardzo szybko wyswobodzono Poznań, powstanie rozlało się na całą Wielkopolskę, Ziemię Lubuską, Kujawy – dodaje Anna Sochacka i podkreśla, że zgodnie z historią obchody święta zaczęły się już wczoraj – Na Dworzec Letni wjechał zabytkowy pociąg, inscenizując przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego, były również okolicznościowe koncerty. Dziś składane są kwiaty i wieńce w miejscach bezpośrednio związanych ze zrywem, a po południu rozpoczną się uroczystości główne przy pomniku Powstańców Wielkopolskich.

Posłuchaj

3:37

Jak Poznań przygotowuje się do obchodów 103. rocznicy Powstania Wielkopolskiego? Relacja Jacka Butlewskiego (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Powstanie Wielkopolskie - cykl Kulisy historii odc. 8 / IPNtvPL

A co samo Muzeum Powstania Wielkopolskiego przygotowało na tę okazję? – Przy Pomniku Ułana będzie obozowisko powstańcze, a w samym muzeum mamy dwie wystawy – mówi gość Trójki, opowiadając słuchaczom o szczegółach przygotowanych ekspozycji, które będą dostępne dla zwiedzających do końca lutego.

***

Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego to święto państwowe, które ustanowił Sejm z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy. Wcześniej prosili go o to wielkopolscy społecznicy i samorządowcy. Prezydent wziął udział w poznańskich obchodach 103. rocznicy zrywu. W przemówieniu wygłoszonym w Poznaniu wskazał, że Wielkopolska to istotne pod względem historycznym ziemie. – Jakżeż mogłaby istnieć Polska bez Ostrowa Tumskiego, bez Ostrowa Lednickiego, bez Gniezna, bez Poznania, bez tej piastowskiej kolebki. Jakżeż mogłaby istnieć odrodzona Polska bez miejsca, gdzie został przyjęty chrzest, gdzie narodziła się polska państwowość? – pytał Andrzej Duda.

Prezydent mówił, że dziś trudno wskazać nazwiska wielu bohaterów powstania z powodu pragmatyzmu Wielkopolan. Wielu z nich walczyło, pokonywało wroga, a potem wracało do pracy. – Nie uważali tego za wielką chlubę, że stanęli do walki o swoją ojczyznę – powiedział.

Posłuchaj

3:28

Prezydent Andrzej Duda o Powstaniu Wielkopolskim (Zapraszamy do Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka przed południem
Prowadzi: Marta Piasecka
Gość: Anna Sochacka (wicedyrektor Muzeum Powstania Wielkopolskiego)
Data emisji: 27.12.2021
Godzina emisji: 9.16