Jakim językiem napisano Konstytucję 3 Maja? (Trójka do trzeciej)
Oryginał Konstytucji 3 maja: w jakim jest stanie?
2021-05-03, 11:05 | aktualizacja 2021-05-04, 07:05
3 maja 1791 roku Sejm Rzeczypospolitej uchwalił Ustawę Rządową, nazwaną później Konstytucją 3 maja. To pierwsza taka ustawa w Europie i drugą na świecie. W jakim stanie jest dzisiaj jej oryginał? Jak bardzo język, którym ją napisano, różni się od dzisiejszego? Czy jest on zrozumiały dla współczesnych Polaków?
Konstytucja 3 maja. Pierwsza w Europie i druga na świecie. Czy na pewno?
Księga zawierająca rękopis Konstytucji 3 maja ma wymiary 25 na 40 cm, oprawiona jest w czerwony safian, na przedniej i tylnej okładce zdobiony geometrycznymi wzorami. Dokumenty sejmowe były spisane na oddzielnych kartkach i zebrane w księdze mającej 852 strony, z czego sama Konstytucja liczy 11 stron.
Posłuchaj
4:09
Dodaj do playlisty
Trzy unikatowe, oryginalne egzemplarze Konstytucji 3 maja znajdują się w warszawskim Archiwum Głównym Akt Dawnych. Tam naukowcy mogą się im przyjrzeć i je zbadać. Jak się okazuje, mimo upływu blisko dwóch wieków dokumenty zachowały się w doskonałym stanie.
– Są w stanie zaskakująco dobrym: żadnych śladów zawilgocenia, żadnych śladów uszkodzeń o charakterze mechanicznym, niewielkie ślady brudu – wylicza dr Michał Kulecki z Archiwum Głównego Akt Dawnych. – Jednak od początku o nie dbano, poddawano zabiegom konserwatorskim, były czyszczone. Stan ich należy określić jako autentycznie dobry – ocenia.
Koniec XVIII w. to był także ważny czas dla rozwoju języka polskiego: Oświecenie przyniosło nową stylistykę i świadomość języka ojczystego. – Jeżeli przeczytamy Konstytucję 3 maja, to zauważymy np. że tam są bardzo, bardzo długie zdania, zauważalna jest także inwersja – wskazuje prof. Monika Kresa z Zakładu Języka Polskiego i Dialektologii UW. – To typowe dla XVIII wieku wyrzucanie czasowników na koniec zdań – tłumaczy.
Konstytucja 3 maja – historia prosto z Zamku/YouTube Zamek Królewski w Warszawie – muzeum
Obecnie oryginał Konstytucji 3 maja można także obejrzeć w internecie, w ramach wirtualnej wystawy "230 lat Konstytucji 3 maja".
Prezentacja oryginału Konstytucji 3 maja/YouTube agad archiwa
***
Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Piotr Łodej
Autorka materiału reporterskiego: Monika Suszek
Data emisji: 03.05.2021
Godzina emisji: 11.18
pr