Maurycy Mochnacki (Trójka literacka)
Maurycy Mochnacki – uczestnik i kronikarz romantyzmu
2021-04-18, 13:04 | aktualizacja 2021-04-18, 14:04
Maurycy Mochnacki – postać niezwykle ważna dla polskiego romantyzmu, chociaż jednocześnie będąca w powszechnej świadomości gdzieś na uboczu, wręcz marginalizowana. Nic w tym jednak dziwnego, skoro żył krótko (zaledwie 31 lat), a najbardziej znane dzieło literackie – "Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831" – pozostało nieskończone z powodu przedwczesnej śmierci autora.
Mroczna strona polskiego romantyzmu
Jednak Mochnacki, choć tworzył stosunkowo krótko (niespełna 10 lat), pozostawił po sobie bogatą spuściznę literacką. Nie jest to jednak literatura piękna, lecz publicystyka. Pisał dużo i szybko, na wiele różnych tematów, przede wszystkim jednak te dotyczące dojrzewającej polskiej literatury romantycznej oraz problemów polityczno-społecznych. Na marginesie można dodać, że był także utalentowanym pianistą, dawał nawet publiczne koncerty.
Posłuchaj
50:30
Dodaj do playlisty
Mochnacki jest autorem, którego możemy scharakteryzować tragiczną zbitką, jakże jednak charakterystyczną dla XIX w.: pisarz-żołnierz – mówi o bohaterze programu prof. Mikołaj Sokołowski, dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN. – W Mochnackim widzimy twórcę współczesnej krytyki, rozumianej nie tylko jako krytyka literacka, ale krytyka w ogóle: publicystyki. Także publicystyki emigracyjnej, którą później tak wspaniale rozwijali m.in. Władysław Mickiewicz, a w kolejnych okresach m.in. Herling-Grudziński – wskazuje.
Kojarzony jest przede wszystkim z "Powstaniem narodu polskiego w roku 1830 i 1831". Warto zwrócić uwagę na dwoistość tego tytułu: "powstanie" to oczywiście czyn zbrojny, ale również - jako narodziny, kształtowanie. Poprzez pewna postawę, również militarną, zbrojną. Jest to o tyle ważne, że charakteryzuje pewne wątki polskiego romantyzmu.
– Mochnacki, podczas powstania listopadowego jeden z przywódców obozu radykalnego i przeciwnik gen. Chłopickiego, był też twórcą na wskroś nowoczesnych teorii społecznych, teorii rewolucji – wskazuje prof. Sokołowski. – Z drugiej strony np. Juliusz Słowacki widział w nim zalążek zdrowego republikanizmu – dodaje.
– Był człowiekiem niezwykle oczytanym, zorientowanym w najnowszych trendach. Wyciągał wszystko co najciekawsze, najbardziej nowoczesne i transponował na grunt polski – mówi prof. Mirosław Strzyżewski z katedry edytorstwa i literatury polskiej UMK, historyk literatury, edytor, znawca twórczości Maurycego Mochnackiego. – Będąc patriotą i pisząc w języku polskim, zdawał sobie sprawę z tego, że literatura polska nie jest konkurencyjna na rynku europejskim – tłumaczy.
– W twórczości Mochnackiego znaleźć można mnóstwo inspiracji z literatury niemieckiej. Inspirował się zarówno poezja niemiecką, jak i teorią literatury czy filozofią, nie tylko dlatego, że doskonale znał język niemiecki (był tłumaczem!), ale dlatego, że tam odnajdywał uniwersalia romantyczne, które w literaturze polskiej nie funkcjonowały jeszcze – wskazuje prof. Strzyżewski. – Chociażby koncepcja poezji, którą Mochnacki przenosił wprost z literatury i teorii braci Schleglów – dodaje.
***
Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Magdalena Piejko
Goście: prof. Mirosław Strzyżewski (historyk literatury, edytor, katedra edytorstwa i literatury polskiej UMK, dyr. wydawnictwa naukowego UMK), prof. Mikołaj Sokołowski (dyrektor IBL PAN).
Data emisji: 18.04.2021
Godzina emisji: 12.07
pr