Orhan Pamuk: o sobie, o nowej powieści, o Stambule i o naszych czasach

Posłuchaj

Orhan Pamuk: o sobie, o nowej powieści, o Stambule i o naszych czasach (Z najwyższej półki/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W "Z najwyższej półki" gość wyjątkowy! Michał Nogaś zaprasza na spotkanie ze wspaniałym pisarzem, noblistą Orhanem Pamukiem. 

Samolotem do Stambułu. Promem, niecałe dwie godziny, na wyspę położoną nieopodal miasta. Następnie dorożką, ponieważ na tejże wyspie ruch wszelkich pojazdów – poza konnymi oraz rowerami – jest zakazany. Potem dzwonek do furtki i oczekiwanie. Aż wreszcie z ogrodu wyłania się noblista. Uśmiechnięty, w krótkich spodenkach i koszulce z krótkim rękawem. Podaje rękę, żartuje, momentalnie skraca dystans. Serwuje kawę, prosi byśmy usiedli w ogrodzie na plastikowych krzesłach, bo dzięki temu będziemy czuli się swobodnie. Nikt nas nie pogania, nie przeszkadza nam pracujący obok ogrodnik, ktoś przychodzi, wita się, znika w domu, w którym pisarz – wraz z najbliższymi oraz ze zwierzętami – spędza cieplejszą połowę roku (w jesienno-zimowym semestrze przenosi się do Nowego Jorku, gdzie wykłada na Columbia Univeristy). Z ogrodu widać morze, rozmawiamy blisko trzy godziny.

Okładka książki pt. "Dziwna myśl w mej głowie" Orhana Pamuka, fot. Michał Nogaś

Tak było w połowie sierpnia, gdy poleciałem do Stambułu, by porozmawiać z Orhanem Pamukiem o jego nowej powieści, wydanej po blisko sześciu latach milczenia, "Dziwnej myśli w mej głowie". Wywiad bardzo szybko przerodził się w swobodną rozmowę, nie tylko o literaturze. Pamuk, zabawny, serdeczny, prawdziwie przyjacielski, nierzadko przejmował inicjatywę, zmieniał wątki, opowiadał o sobie, śmiał się donośnie, żartował. Zaczął swoją opowieść zanim zdążyłem zadać pierwsze pytanie! - Motywacja pisarza może być dwojaka: wyrażanie siebie, na przykład jeśli piszę o intelektualistach, ludziach takich jak ja, lub wczuwanie się w inną postać, kogoś radykalnie się ode mnie różniącego - mówi.

Orhan Pamuk i Michał Nogaś, fot. Orhan Pamuk

W tym wydaniu "Z najwyższej półki" Orhan Pamuk opowiada o Mevlucie, ulicznym sprzedawcy buzy i jogurtu, głównym bohaterze "Dziwnej myśli w mej głowie", o Stambule, mieście, w którym pisarz się urodził i którego przemianę obserwował – a była ona możliwa dzięki takim osobom, postaciom jak Mevlut właśnie, o powinnościach i roli pisarza w naszych czasach, o współczesnej Turcji i roli kobiet w społeczeństwie, a także o tym, co ma na myśli, gdy pisze, że z ulicami i murami miasta się... rozmawia?

A takiej muzyki słuchano na ulicach Stambułu w czasach, gdy przybył do niego i szukał nowego życia Mevlut, czyli główny bohater najnowszej powieści Pamuka.

Przypominam, że bez przerwy działa profil audycji, na którym wiele dzieje się także pomiędzy kolejnymi wydaniami programu i gdzie znaleźć można więcej zdjęć z wyprawy do noblisty.

Zapraszam i polecam, Michał Nogaś

Fragment rozmowy tylko dla Czytelników naszej strony:

MN: Czasami nasza wyobraźnia – tak sobie myślę – jest najlepszym przyjacielem Boga. To jedyna ucieczka, jaka nam pozostaje... Niektórzy mówią, że to napawa nadzieją, tak jak pisał Pan w "Dziwnej myśli w mej głowie" - może istnieje inny, ukryty świat, który możemy odkryć dzięki spacerowaniu?

OP: To prawda, poprzez religię i literaturę możemy dotrzeć do innego, ukrytego świata. Ja jestem pisarzem, pisanie jest dla mnie tym, czym dla osoby religijnej modlitwa. Przez ostatnich trzydzieści lat pisałem gorliwie jak urzędnik i uważam, że moją religią jest literatura. Może ona otworzyć niszę, wolne miejsce w życiu publicznym – tak literatura, jak i sztuka. Dlatego współczesność potrzebuje literatury.

MN: W pewnym miejscu w książce pisze Pan, że Mevlut odkrył być może nowego Mevluta, gdy chodził ulicami..? Jak to możliwe, w jaki sposób Pański bohater mógł powołać do życia tę drugą osobę, która w nim żyje? To genialna wizja i teraz chciałbym zadać bardzo intymne pytanie: czy w Panu żyje drugi Orhan Pamuk?

Oczywiście. A szczególnie w kraju, w którym język, intencje, wola języka są od siebie nieco odseparowane, trzeba zachowywać nienaruszony byt wewnętrzny. W domu jestem bardziej sobą. Niestety, jestem sławny, jestem osobą publiczną. Przyjaciele mówią mi: wiesz, znamy cię z zewnątrz, ale to tak naprawdę zupełnie inna osoba. Nie da się tego uniknąć, nie ma sławy i pełnego zrozumienia, zawsze będą jakieś nieporozumienia. Dla mnie, największym nieporozumieniem jest to, że z zewnątrz jestem o wiele bardziej kojarzony z polityką, bardziej odważny, wściekły – to mi się nie podoba. Lubię moje samotne życie wewnętrzne, prywatność, jednak z drugiej strony, robię coś, co także w pewien sposób temu zaprzecza, to znaczy piszę książki. Mam więc także pragnienie komunikowania się, opowiadania historii, a to rzecz publiczna, przecież chcę, żeby moje książki ktoś czytał. To sprzeczności!

***

Tytuł audycji: Z najwyższej półki

Prowadził: Michał Nogaś

Goście: Orhan Pamuk (pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla)

Data emisji: 8.11.2015

Godzina emisji: 21.05

mn/fbi