"Z najwyższej półki": ci trzydziestoletni

Tym razem nadawaliśmy ze stolicy Dolnego Śląska, gdzie przez ostatnie cztery dni trwały 22. Wrocławskie Targi Dobrych Książek (odbyły się pod patronatem Trójki). I właśnie na Dolny Śląsk zabiera czytelników - w swojej nowej powieści - Łukasz Orbitowski (właśnie nominowany do "Paszportów Polityki"), do małego i zapomnianego przez świat miasta Rykusmyku. (Gdzie leży Rykusmyku, zgadnąć łatwo - w książce pojawia się, między innymi, charakterystyczny dla tego miejsca Kościół Pokoju…)

W "Szczęśliwej ziemi" Orbitowski portretuje czterech przyjaciół - trzech z nich wyrusza z miasta w świat, jeden pozostaje i stara się ułożyć sobie życie w rodzinnym mieście, co wcale nie jest łatwe (w jego głowie, co jakiś czas, odzywa się "skrzek"...). Dodatkowo, nad Rykusmyku wisi (od pokoleń) "klątwa", w podziemiach zrujnowanego zamku mieszka Byk - stwór, który domaga się ofiar z... mieszkańców. Książka, w której świat realny miesza się z fantastycznym, jest w rzeczywistości opowieścią o pokoleniu dzisiejszych trzydziestolatków, o ich zmaganiu się z dorosłością, marzeniami, pragnieniami i z siłami, które niszczą. A także - o konflikcie pokoleń, tak łatwo zauważalnym w mieście ich dzieciństwa.

Łukasz Orbitowski, na co dzień mieszkający w Kopenhadze, przyleciał na kilka dni do Polski i - przy okazji - był gościem tego wydania "Z najwyższej półki". - Zdaję sobie w jakiś sposób sprawę, że pisząc o Dolnym Śląsku troszeczkę zapuściłem się w rejony, gdzie nie każdy pisarz zwykł chadzać - mówi w rozmowie z Michałem Nogasiem. - I to nie było moją intencją, a historia w skrócie jest taka, że do miejscowości, którą przezwałem Rykusmyku, przyjeżdżam jakieś dziesięć lat - wyjaśnił Orbitowski i opisał skomplikowaną sytuację rodzinną, która spowodowała, że w Rykusmyku pojawia się bardzo często.

 

O trzydziestolatce Tamarze Mortus napisała też swoją debiutancką powieść Patrycja Pustkowiak (znana Słuchaczom ZNP, choć do tej pory jako dziennikarka, recenzentka i krytyk literacki). Bohaterka "Nocnych zwierząt" mieszka w Warszawie, nie pracuje (wcześniej "służyła" korporacji), wydaje ostatnie oszczędności, a do życia potrzebny jest jej... alkohol. Autorka przyznaje zresztą, że chciała napisać "kobiecą powieść alkoholową".

W trzecim - z dziewiętnastu krótkich rozdziałów - Pustkowiak pisze o swojej bohaterce: "Właściwie nie pamięta czasu, w którym nie piła. Musiał być taki okres w jej życiu, jakaś młodość, ale Tamara ma z niego wspomnienia jak ze snu - wiązka dziwnych, nieprzystających do siebie obrazów, jakieś twarze, cienie, słowa, czy raczej strzępy słów. Gdyby zrobić na tej podstawie film, byłaby to trudna do zniesienia awangarda. Zresztą podobne wspomnienia miała, jeśli chodzi o długotrwałe relacje miłosne. O tak, Bergman mógłby czerpać z jej życia nieustanną inspirację; prawdopodobnie gdyby przyłożyć do niej ucho, można by usłyszeć słynny, głuchy i przejmujący skandynawski wiatr".

Tamara Mortus, po telefonie od kolegi, którego dawno nie widziała, "wypuszcza się na miasto". I jest to początek serii zdarzeń nie do końca fortunnych. Pustkowiak prowadzi czytelników po nocnej Warszawie, często odrażającej, zaprasza do klubów, restauracji, kasyn i na "domówkę" w mieszkaniu w jednej z - położonych z dala od centrum - dzielnic. Cała ta wyprawa nie skończy się dobrze (o czym zresztą dowiadujemy się już w pierwszych zdaniach książki). Całość opowieści wciąga, bawi i smuci, a jest ona napisana tak, że czytelnik czuje się jak "w ciągu", choć - szczęśliwie - niekoniecznie alkoholowym... - W polskiej i nie tylko polskiej prozie, którą czytałam przeszkadzało mi, że wszystkie bohaterki i ich pragnienia opierały się na pragnieniach romantycznych i rodzinnych - mówiła Patrycja Pustkowiak, która była gościem "Z najwyższej półki”. - Te bohaterki szukały mężczyzny, zakochiwały się, i ich traciły, a ja chciałam żeby moja bohaterka była absolutnie pozbawiona takich potrzeb - wyjaśniła autorka.

Ponieważ to ostatnie w tym roku spotkanie z nowościami (dwa kolejne wydania audycji będą specjalne…), sięgnęliśmy także i po inne tytuły: "Klan czerwonego sorga" - właśnie wydaną po polsku najsłynniejszą powieść chińskiego noblisty Mo Yana , "Jak czytać znaki" - intrygującą powieść etiopskiego pisarza Dinawa Mengestu i po kolejną opowieść, tym razem autorstwa Ewy Winnickiej, o Nowym Jorku - zbuntowanym, w czasach prohibicji, jazzów i gangsterów.

 

Rozdaliśmy też zaproszenia: na noblowski wtorek z Alice Munro - kiedy to na antenie pojawią się fragmenty jej opowiadań, w tym "Odcieni miłości" (polska premiera: wrzesień 2014), czytane przez Grażynę Barszczewską, Wiktorię Gorodeckają i Przemysława Bluszcza oraz na "coś na kształt benefisu" Andrzeja Stasiuka, który odbędzie się w Studiu im. Agnieszki Osieckiej 17 grudnia.

 

Audycję prowadził Michał Nogaś.

ksiazki@polskieradio.pl

Polecamy także profil "Z najwyższej półki" na FB : www.facebook.com/znajwyzszejpolki - tam bardzo dużo dzieje się pomiędzy kolejnymi wydaniami programu, ujawniamy - na przykład - fragmenty opowiadania Alice Munro, które ukaże się w druku (po polsku) dopiero jesienią 2014 roku!

PS Książki przyznajemy w audycji drogą mailową. Listy, w których znaleźć się muszą dane korespondencyjne, wysyłać należy po pojawieniu się na antenie komunikatu w tej sprawie. Lista osób, które otrzymają konkretne tytuły, pojawi się na stronie audycji i na profilu na FB w ciągu 10 dni od emisji ostatniego wydania programu.

Lista osób, które otrzymają książki z tego wydania "ZNP":

"Szczęśliwa ziemia"

Marta Gąsiorek, Bochnia

Marcin Wiśniewski, Żyrardów

Edyta Lentowicz, Częstochowa

Marcin Kropiński, Kórnik

Anna Kowalska, Gniezno

Monika Goska, Inowłódz

Michał Winiarski, Łódź

Paweł Łuszcz, Wielopole Skrzyńskie

Tymoteusz Trocki, Warszawa

Elżbieta Kuźmińska, Warszawa

Daniel Kondraszuk, Porąbka

Dagmara Milanowska, Dąbrowa Górnicza

Paweł Chełminiak, Czempiń

Anna Kola, Toruń

Anna Drążyk, Warszawa

Szymon Sakowski, Dobre Miasto

Honorata Gorgoń, Katowice

Justyna Jochymek, Bolesław

Mateusz Capecki, Warszawa

Jakub Czernik, Kraków

Arkadiusz Sołtysik, Myszków

 

"Klan czerwonego sorga"

Michał Mieczkowski, Suwałki

Magdalena Muszalska, Bydgoszcz

Anna Sprusinska, Goraj

 

"Jak czytać znaki"

Justyna Orzeł, Warszawa

Anna Orzechowska, Hajnówka

Bartłomiej Gaweł, Wrocław

 

"Nowy Jork zbuntowany"

Ryszard Skrzypiec, Kobiór

Tomasz Chodziński, Namysłów

Maria Kurek, Zduńska Wola

 

"Nocne zwierzęta"

Marlena Bartkowska, Wrocław

Marta Werner, Klucze

Mariusz Pietras, Bodzentyn

Grzegorz Suchenia, Warszawa

Szymon Tobolski, Chojnice

Łukasz Perski, Warszawa

Agnieszka Pająk, Wrocław

Michał Musiał, Oborniki

Aleksandra Mazany, Płock

Anna Hakke, Jelenia Góra

Anna Piebiak, Warszawa

Piotr Koniec, Bydgoszcz

Agata Wilska, Poznań

Bogusław Kozioł, Kraków

Lech Sołtys, Warszawa