"Nike" Czytelników dla Elizy Kąckiej za "Wczoraj byłaś zła na zielono"

Decyzją czytelników "Gazety Wyborczej" najlepszą książką roku jest proza Elizy Kąckiej "Wczoraj byłaś zła na zielono" (Karakter). Autorka otrzymała "Nike" Czytelników i ma szansę na główną nagrodę. Zwycięzcę, którego wyłonią jurorzy, poznamy w niedzielę 5 października. 

W osobistej książce "Wczoraj byłaś zła na zielono" Kącka opowiada o byciu matką neuroatypowego dziecka, wnikliwie przedstawia swoją relację z córką i opisuje doświadczenie wychowywania dziecka, które rozumie świat na swój własny sposób.

Eliza Kącka z "Nike" Czytelników

O książce "Wczoraj byłaś zła na zielono" Eliza Kącka opowiadała w audycji "Ludzie". Tytuł książki może wydawać się dziwny, zaskakujący. Kącka mówiła, że jest to zdanie, które usłyszała kiedyś od swojej córki. - Nie mam pojęcia, co moje dziecko miało na myśli, ponieważ nie tłumaczy się z tego, co myśli, tylko po prostu mówi takie rzeczy - opowiadała badaczka literatury, felietonistka i krytyczka.

"Wczoraj byłaś zła na zielono"

Kącka mówiła w rozmowie z Michałem Nogasiem, że świadomie zdecydowała się nie używać nazwy diagnostyczno-medycznej, by nazywać inność swojej córki. - Ta inność ma nazwę, bo mówimy o szeroko pojętym spektrum (…) Moje dziecko o tej inności samo mówi i wie - mówiła autorka.

- Postawiłam na tę inność, o której tutaj tak parapoetycko mówię, gdyż w swoim życiu spotkałam już wiele matek z dziećmi ze spektrum. I każde z nich było różne, bo trudno to inaczej nazwać. Ale też te różnice są tak fundamentalne, tak bardzo dotyczą tego, jak mówimy, czy w ogóle myślimy, jaki mamy świat wyobraźni autonomicznej, że dlatego właśnie nie używam tych pojęć - wyjaśnia.

Tytuł książki "Wczoraj byłaś zła na zielono" nawiązuje także do synestezji, czyli odczuwania, które uczucia bądź głoski widzi się w kolorach. - Nie mam tego rodzaju doświadczenia (...) Co z tym fantem zrobić, nie mam zielonego pojęcia: zanotowałam, zostało w pamięci, na papierze. I tyle wiem. To moje "nie mam pojęcia", które w różnych odmianach i wariantach pojawia się w tej książce i jest rezultatem obcowania z taką osobą, jaką jest moja córka. Z osobą nie tyle tajemniczą, co po prostu rozumiejącą świat inaczej - mówiła w Trójce Eliza Kącka.

- To wcale nie jest łatwe wyznanie, że ma się do czynienia z innością na co dzień, którą trzeba emocjonalnie zabezpieczyć, poznawczo opracować, jakoś samemu sobie później opowiedzieć. A moje dziecko zafundowało mi taką porcję inności, która nieczęsto zdarza się w życiu - przyznała literaturoznawczyni.

Lista nominowanych do Nagrody "Nike"

Zwycięzcę plebiscytu poznamy w niedzielę 5 października podczas gali w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Oprócz Elizy Kąckiej nominowani są także:

- Beata Guczalska za biografię "Konrad Swinarski. Biografia ukryta" (Wydawnictwo Literackie, Kraków). To biografia o polskim reżyserze teatralnym, filmowym i operowym. Guczalska w swojej książce odsłania tajemnice z życia artysty.

- Ignacy Karpowicz za powieść "Ludzie z nieba" (Wydawnictwo Literackie, Kraków). To opowieść inspirowana historią życia lotników pilota Franciszka Żwirki i inżyniera Stanisława Wigury. To piąta nominacja do "Nike" dla Karpowicza, którego książki były już w finale konkursu. Fragmenty powieści prezentowaliśmy w ramach cyklu "Nowa proza w Trójce". 

- Kora Tea Kowalska za literacki debiut "Patrz pod nogi. O zbieraniu rzeczy" (Karakter, Kraków). Autorka w eseju oprowadza czytelnika po własnych zbiorach, pokazuje tworzone przez siebie kolaże, opowiada o genezie znalezisk. Kowalska snuje rozważania nad tym, jak traktujemy przeszłość i jakie znaczenia nadajemy różnym przedmiotom. O tej książce rozmawialiśmy w audycji "Tu Myśliwiecka 3/5/7". 

- Dorota Masłowska za zbiór dziesięciu opowiadań "Magiczna rana" (Karakter, Kraków). Autorka tropi współczesne schematy i na nich buduje świat, który poznajemy w książce. To szósta nominacja do Nagrody Literackiej "Nike" dla Masłowskiej. W 2006 roku otrzymała nagrodę za powieść "Paw królowej". Pisarka opowiadała o swojej książce w audycji "Ludzie". 

- Paweł Sołtys za zbiór opowiadań "Sierpień" (Czarne, Wołowiec). Narrator spaceruje po Warszawie i prowadzi czytelników w miejsca, które myśleli, że znają, i przypomina o rzeczach, o których nie wiedzieli, że je zapomnieli. To druga nominacja do Nagrody "Nike" dla Sołtysa. 

- Tomasz Różycki za tom poezji "Hulanki & Swawole" (a5, Kraków). To zbiór, który ma w sobie cechy charakterystyczne dla twórczości Różyckiego - rozmach wielkiego projektu, metafizyczną głębię i precyzję kompozycyjną. 

Wyróżnienie od czytelników towarzyszy Nagrodzie Literackiej "Nike" od 1997 roku. W 2024 roku nagroda od czytelników i czytelniczek "Wyborczej" trafiła do Michała Witkowskiego za "Wiarę. Autobiografię". Z kolei nagroda od jurorów powędrowała do Urszuli Kozioł za tom poezji "Raptularz".

O literaturze rozmawiamy w trójkowych audycjach "Plik tekstowy" i "Wszystkie książki świata". 

Ewelina Kołaczek