Izolacja, wyśmiewanie, plotki. Neuroatypowość zwiększa ryzyko przemocy rówieśniczej

Takie wnioski płyną z raportu pt. "Bullying - perspektywa osób neuroatypowych. Szkolne doświadczenia w neuroróżnorodności", który powstał w ramach projektu "Przerwij krąg przemocy w szkole"- realizowanego przez Uniwersytet SWPS, Fundację UNIQA i zespół RESQL. Badaniem objęto prawie 13 tys. uczniów ze szkół ponadpodstawowych, korzystających z systemu RESQL - anonimowej aplikacji, dzięki której uczniowie mogą zgłaszać, że padli ofiarą przemocy albo byli jej świadkami.

Czym jest neuroatypowość

Neuroatypowość to sposób funkcjonowania układu nerwowego, który odbiega od norm statystycznych. Obejmuje takie schorzenia jak: autyzm, ADHD, dysleksję, dyskalkulię, zespół Aspergera czy zespół Tourette'a. Z badań wynika, że jeden na pięciu uczniów w Polsce postrzega siebie jako osobę neuroatypową.

Czego doświadczają uczniowie neuroatypowi

- Najczęstszą kategorią zgłaszanej przemocy jest przemoc relacyjna. Sytuacja, w której cała klasa na chłodno namawia się, co zrobi za parę dni Jankowi albo w jaki sposób będzie go unikała. To jest po pierwsze niełatwe do zaobserwowania, po drugie bardzo trudne do zgłoszenia w trakcie - mówi Piotr Rycielski, psycholog z Uniwersytetu SWPS, współautor badania i systemu RESQL w rozmowie z Karoliną Gonet z Polskiego Radia.

Ponad 16 proc. osób z tej grupy spotkało się z wulgarnymi żartami, ponad 15 proc. z izolacją, a ponad 14 proc. z plotkami i kłamstwami na swój temat. Nawet pięciokrotnie częściej takie osoby padają ofiarami przemocy fizycznej, jak bicie czy popychanie niż ich neurotypowi rówieśnicy. 18,4 z nich nie ma przyjaciela. Częściej też doświadczają depresji, mierzą się z brakiem energii czy objawami napięcia, jak bóle brzucha, głowy, oraz nudności.

Gdzie szukać pomocy

RESQL to narzędzie, które wspiera w szkoły i uczniów w walce z przemocą rówieśniczą. Aplikacja umożliwia anonimowe zgłoszenie przez ucznia przemocy, ale nie tylko. Jak podkreśla dr Radosław Kaczan, psycholog i kierownik projektu RESQL w aplikacji można podzielić się swoją obawą, trudnością, opisać niepokojącą sytuację. - Po drugiej stronie mamy nauczycieli z tej szkoły, którzy są przeszkoleni. To są osoby, które czytają te informacje, prowadzą korespondencję z uczniami - tłumaczy.

- Każdy, kto tego potrzebuje, nie wie do kogo się zwrócić, albo po prostu jest mu głupio, albo nie jest pewny czy należy o tym powiedzieć, może tam napisać - potwierdzaAgnieszka Tomasik, dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących numer 8 w Gdańsku.

Odpowiedzialność dorosłych

Jak mówi profesor Małgorzata Wójcik, która pracowała przy raporcie, przemoc rodzi się w grupie, w klasie i zadaniem dorosłych jest tak ją zorganizować, żeby do przemocy nie dochodziło. Dlatego ważne jest budowanie przyjaznej atmosfery między uczniami.

"Dobra klasa to taka, w której obowiązują jasne zasady, różnorodność jest traktowana jako wartość, a nauczyciel elastycznie dostosowuje metody pracy do potrzeb uczniów. Taki klimat sprzyja wszystkim - zwiększa dobrostan, zmniejsza liczbę konfliktów oraz wzmacnia zaangażowanie i motywację do nauki. Dlatego nie tylko badamy doświadczenia osób neuroatypowych, lecz także tworzymy narzędzia wspierające wychowawców w zarządzaniu grupą i budowaniu pozytywnej atmosfery w klasach, do których uczęszczają uczniowie i uczennice o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych i rozwojowych" - czytamy w podsumowaniu do raportu.

Więcej na ten temat w audycji Michała Matusa "Zapraszam do Trójki".

Jeśli doświadczyłeś przemocy lub masz podejrzenie, że twoje dziecko mogło jej doświadczyć, zgłoś się do:

• 116 111 - Bezpłatny, poufny telefon zaufania dla Dzieci i Młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę;
• 800 100 100 - Bezpłatny telefon dla dorosłych w sprawie bezpieczeństwa dzieci poniżej 18 roku życia;
• 800 12 12 12 - Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka;

Magdalena Hejna