Witkacy w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. Na wystawie namiętności i uwikłania

Wystawa została przygotowana z okazji przypadającej w tym roku 140. rocznicy urodzin Witkacego. Jak podkreślają organizatorzy, ekspozycja pokazuje postać artysty jako "człowieka uwikłanego w złożoną sieć relacji i wpływów". Prezentowane portrety, autoportrety i fotografie pokazują zarówno jego otoczenie, jak i osobowość, którą kształtowały liczne zakopiańskie spotkania, namiętności, fascynacje i rozczarowania.

Witkacy w Zakopanem. Wystawa inna niż wszystkie

Zofia Radwańska, kuratorka wystawy, podkreśla, że zakopiańska kolekcja jest wyjątkowa na tle innych w Polsce, ponieważ ma bliskie związki z miastem. Gdyby te obrazy pokazać gdzie indziej, mówiłyby zupełnie innym językiem. Willa Oksza, zaprojektowana przez ojca Witkacego, Stanisława Witkiewicza, to miejsce, które samo w sobie współtworzy narrację wystawy.

Ekspozycja została podzielona na trzy główne części: "Autorytety i rozczarowania", "Namiętności i fascynacje" oraz "Uwikłania". W każdej z nich centralnym punktem pozostaje postać Witkacego.

Dziecięce prace Witkacego. Wyzwolenie spod dominacji ojca 

Początek ekspozycji poświęcony jest przeprowadzce rodziny Witkiewiczów do Zakopanego. Można obejrzeć prace dziecięce Stanisława Ignacego, rysunki wykonane na projektach jego ojca. To właśnie relacja z ojcem – silna, ale i trudna – odcisnęła ogromne piętno na jego rozwoju. Ojciec był zaborczy artystycznie, zazdrosny o wpływy innych nauczycieli. Zdaniem krytyki przełomem było przyjęcie przez artystę pseudonimu "Witkacy", co stało się symbolicznym gestem wyzwolenia się spod ojcowskiej dominacji.

Kobiety w życiu Witkacego: żona, kochanki i modelki

Na wystawie można też oglądać portrety kobiet, które odgrywały ważne role w życiu Witkacego – m.in. Ireny Solskiej, Jadwigi Janczewskiej, żony Jadwigi Unrug czy Neny Stachurskiej, ulubionej modelki artysty.

Całe piętro willi poświęcone jest właśnie kobietom. – To przestrzeń namiętności i fascynacji. Każdy z portretów to nie tylko wizerunek, ale emocjonalny ślad po relacji. Witkacy był intensywny w kontaktach – relacje bywały krótkotrwałe, lecz nasycone. Niektóre osoby spalały się w jego blasku jak ćmy lecące do ognia – mówiła kuratorka.

Opowieść Witkacego o Zakopanem

Ostatnia część – "Uwikłania" – to opowieść o miejscu, czyli o Zakopanem. Tu można obejrzeć Witkacego zanurzonego w lokalnej rzeczywistości. W portrecie potrójnym widzimy go między przyjaciółmi, jakby wychodził z gór – niby obecny, ale zawsze nieuchwytny. Kuratorzy pokazują też archiwalne fotografie z ogromnych zasobów instytucji. Jest na nich m.in. postać Olgi Wojakowej – Miss Zakopanego z 1925 roku, która była raczej towarzyskim klientem niż obiektem fascynacji.

W salach muzeum wystawiono blisko 100 różnych prac Stanisława Ignacego Witkiewicza, wzbogaconych o wypożyczenia i depozyty z innych kolekcji. Witkacy jest pokazany wielowymiarowo: nie tylko jako artysta, ale też jako człowiek. Prezentacja staje się okazją do rozmowy o relacjach, o kondycji psychicznej, o wrażliwości – czyli o tym, co składa się na osobowość twórcy.

Wystawa "Składanie osobowości. Witkacy" będzie czynna do 30 października 2025 r. Ekspozycja wypełniła całe wnętrza willi Oksza. To pierwsza tak rozbudowana prezentacja tej kolekcji w historii Muzeum Tatrzańskiego.