Wątpliwy "czar pegeeru". Czy coś z niego pozostało, a jeśli tak, to co?

• Skrót PGR oznacza "państwowe gospodarstwo rolne". 
• Były to duże socjalistyczne, państwowe przedsiębiorstwa rolne. 
• Pierwsze pegeery powstały w 1949 roku. W 1991 roku Sejm uchwalił ustawę o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, co w praktyce oznaczało upadek i likwidację państwowych gospodarstw rolnych. 

Krystyna Usarek w swoim reportażu próbuje pokazać, że może być inaczej, ale sama wpada w schemat ironicznego, a momentami szyderczego traktowania pracowników pegeerów. Ten sposób opowiadania o państwowym rolnictwie w Polsce ugruntowały lata transformacji. Armię bezrobotnych, którzy stracili pracę w pegeerach, najczęściej utożsamiano z wyuczoną bezradnością. Tymczasem pegeery, potraktowane przez nowe postsolidarnościowe elity jako relikt komunizmu i upadające po 1991 roku, zaczęły utrwalać struktury dawnej biedy.

Czytaj także 

• "Klub Trójki. Audiodokument": opowieść o wilku Kosym - "Królu Roztocza"
• Nowa Huta. Jak powstawało "idealne miasto"?
• "Klub Trójki – Audiodokument": Horror w ośrodku terapii uzależnień

Historia pegeerów była głównie historią mężczyzn. Czy gdyby opowiedzieć ją głosami kobiet, osiągnęlibyśmy ten sam rezultat? Prowadzący chce to sprawdzić wraz z dr Małgorzatą Tkacz-Janik, badaczką śląskiego dziedzictwa kulturowego, i wspólnie zmierzyć się z nadal aktualnymi stereotypami dotyczącymi pegeerów i byłych pracowników państwowych gospodarstw rolnych.

- Wydaje mi się, że przed 60 laty autorce reportażu narzucono formę reportażu propagandowego - mówi dr Małgorzata Tkacz-Janik, kulturoznawczyni. - Jednak w swoim reportażu wprowadza i humor, i różnorodność swoich rozmówców. Czasami udaje jej się doprowadzić do autentycznie szczerych wyznań. Podoba mi się także bardzo piękna polszczyzna, jaką posługiwała się autorka. Pegeery były swego rodzaju pomysłem gospodarczym i być może gdyby poszły one bardziej w stronę spółdzielni, a nie państwowych przedsiębiorstw, byłby to pomysł całkiem udany. Najbardziej szkodliwy stereotypem dotyczącym pegeerów jest to, że wszystkie były takie same. Różne osoby, z różnym kapitałem życiowym, rozpoczynały tam swoje życie. Taka "urawniłowka" patrzenia na te przedsiębiorstwa, to stereotyp, który w pierwszej kolejności trzeba zdementować. Cień tamtych czasów teraz do nas wraca. Zdarza nam się brakiem godności obdzielać różne grupy społeczne - dodaje. 

Posłuchaj

50:22

Wątpliwy "czar pegeeru" w archiwalnym reportażu Krystyny Usarek (Klub Trójki. Audiodokument)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: "Klub Trójki. Audiodokument"
Prowadzi: Bartosz Panek
Autorka reportażu: Krystyna Usarek
Gościni: Małgorzata Tkacz-Janik (kulturoznawczyni)
Data emisji: 5.08.2024
Godzina emisji: 20.07

dm/kmp/wmkor