"Kos" i "Powstaniec 1863": dwa filmy, dwie wizje polskich powstań, dwa sposoby opowiadania historii

• "Powstaniec 1863" w reżyserii Tadeusza Syki to historia księdza generała Stanisława Brzóski (w tej roli Sebastian Fabijański), ostatniego dowódcy powstania styczniowego, walczący ze swoim oddziałem jeszcze po upadku Rządu Narodowego, jesienią i wczesną zimą 1864 roku. Zginął powieszony przez Rosjan w maju 1865 roku.
• Nagrodzony Złotymi Lwami na FPFF w Gdyni "Kos" Pawła Maślony opowiada o Tadeuszu "Kosie" Kościuszce, który przyjeżdża do Polski, by zorganizować powstanie przeciwko Rosji. Chce w ten sposób uratować niepodległość kraju, ale musi zmobilizować zarówno szlachtę, jak i chłopów, co wcale nie jest oczywiste.

Medytacje, dylematy, wiara

Wiadomo, jak wyglądał ks. Brzóska, bo pozostało jego zdjęcie. Jednak poza tym nie ma żadnych materiałów przedstawiających, jak się zachowywał. Można więc powiedzieć, że zarówno reżyser, jak i Sebastian Fabijański, grający tę postać mieli zupełną dowolność w jej kształtowaniu. – Mogłem go sobie tylko wyobrazić. I jak się przygotowywałem, zamknąłem się na pewien czas w seminarium na Podlasiu, w okolicach Sokołowa Podlaskiego. Tam, gdzie ks. Brzóska żył i się bił, ale nie rękami, ale z myślami i  sercem – zdradza aktor. – Bo jego dylemat jest bardzo silny: mamy do czynienia z księdzem, który chwycił za broń i strzelił. Z jakim skutkiem, widzimy w filmie, ale już sam fakt jest wystarczający – wskazuje.

– Uważam, że wyszła piękna rzecz. I przede wszystkim wierzę, że potrzebna. Najbardziej chciałbym, aby do kina poszli ludzie młodzi, którzy chcą budować swoją tożsamość narodową – mówi gość Ryszarda Jaźwińskiego. – I też ci, którzy szukają wiary w tych bardzo trudnych okolicznościach naszej przyrody, gdzie aktualnie tak dużo jest zła – zachęca.

Powstaniec 1863  - Zwiastun PL/YouTube Kino Świat Polska

Posłuchaj

3:12

Sebastian Fabijański o pracy nad filmem "Powstaniec 1863" (Trójkowo, filmowo/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Strzały, ogień, krew, pot i łzy

Spojrzenie Pawła Maślony na historię, tę przez duża "H", jest zupełnie inne: podkreśla, że są to wydarzenia całkowicie fikcyjne. – Jest to opowieść o kilku dniach Kościuszki w przeddzień wybuchu insurekcji kościuszkowskiej. Nie opowiadamy historii z życia Tadeusza Kościuszki, ile fantazjujemy na temat "co by było, gdyby…". To raczej  fantazja na temat historii, niż rzeczywista próba oddania tego, co się rzeczywiście wtedy działo – mówi reżyser. – To był bardzo trudny film, pełen scen kaskaderskich, scen z udziałem koni. Były strzały, był ogień, był pot, krew i łzy… – opisuje.

– Ale było warto: jestem bardzo szczęśliwy, że udało nam się przetrwać tę wspaniałą, ale miejscami bardzo, bardzo trudną, przygodę – dodaje.

Główną, tytułową postacią filmu jest Tadeusz "Kos" Kościuszko (Jacek Braciak), ale równie ważnym, a kto wie czy czasami nie ważniejszym, bohaterem jest chłop pańszczyźniany, nieślubny syn szlachcica, Stanisław Duchnowski (Piotr Pacek), który chce, aby ojciec go uznał. – Ten świat jest przepięknie namalowany: są cudowne zdjęcia Piotrka Sobocińskiego, przepiękne kostiumy i charakteryzacja. I oglądając ten film miałem tak, że ta historia naprawdę zabrała mnie w tamte czasy i wciągnęła – opowiada. – Mam nadzieję, że inni poczują się podobnie.

Kos - Zwiastun PL/YouTube Kino Helios Polska

Posłuchaj

3:44

Paweł Maślona opowiada o pracy na planie "Kosa" (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Przeczytaj także

• Premiera filmu "Powstaniec 1863" tuż przed 161. rocznicą wybuchu powstania styczniowego
• "Powstaniec 1863". Kim byli i jak wyglądali naprawdę bohaterowie filmu?
• Tomasz Włosok: chciałbym, aby boks pozostał ze mną już na zawsze

***

Tytuł audycji: Fajny film, Trójka do trzeciej
Prowadzą: Tomasz Miara, Ryszard Jaźwiński
Autorka materiału reporterskiego: Małgorzata Wosiek
Data emisji: 15.01.2024
Godziny emisji: 13.29, 13.39 

pr/pj