Pass pod Warszawą – klasycystyczny pałac o nietypowej architekturze

• Pass to niewielka wioska położona na zachód od Warszawy, w pobliżu Błonia i trasy łączącej stolicę z Poznaniem.
• Ozdobą miejscowości jest klasycystyczny pałac usytuowany w widłach rzek Utraty i Rokitnicy.
• Jedną z pałacowych komnat przeznaczono na salę teatralną, specjalnie dla bratowej właściciela, uwielbianej aktorki Leontyny Eleonory Halpertowej.

W XVII wieku Pass był własnością klasztoru kanoników. W kolejnym stuleciu w miejscowości znajdowała się letnia siedziba opatów z Czerwińska nad Wisłą. Po sekularyzacji majątek trafił w ręce państwa pruskiego, a potem Królestwa Kongresowego.

Producent dywanów i urocza aktorka

Pałac Pass zbudowano w latach trzydziestych XIX wieku za sprawą Jana Henryka Geysmera, właściciela fabryki dywanów, który nabył tutejsze włości. Główne wejście do budynku umieszczono nietypowo, w krótszej elewacji od strony wschodniej, natomiast drugie wejście znalazło się w południowej elewacji.

W latach trzydziestych XIX wieku rezydencję zakupił warszawski bankier Ludwik Halpert, którego rodzina wzbogaciła się na handlu tytoniem. Nowy gospodarz zajął się przebudową części wnętrz pałacowych, jedno z pomieszczeń adaptując na salę teatralną. Był to gest w stronę uwielbianej aktorki Leontyny Żuczkowskiej, która wyszła za mąż za brata Ludwika, Borysa Halperta, dyrektora jednego z warszawskich teatrów.

Dwie wojny i restauracja pałacu

W 1851 roku posiadłość przeszła w ręce hrabiego Kazimierza Plater-Zyberka, a po jego śmierci właścicielem majątku został jego syn Tadeusz. W latach 1914-16 w pałacu stacjonowały wojska rosyjskie, co bardzo niekorzystnie odbiło się na jego stanie. W 1918 roku rezydencję odziedziczyły Anna Halpert i jej siostra Luiza, które przeprowadziły jej remont. 

Po II wojnie światowej budynek przeszedł na własność skarbu państwa i został przekazany Państwowej Stacji Hodowli Roślin. W kolejnych dekadach, na skutek niewłaściwej opieki, pałac ulegał degradacji. Na szczęście w latach dziewięćdziesiątych wykupił go bank PKO, który następnie, już w XXI wieku, odsprzedał zabytek prywatnej firmie. Ta gruntownie go wyremontowała, dzięki czemu dziś możemy podziwiać pałac w świetnej kondycji.

Posłuchaj

4:26

Pass pod Warszawą – klasycystyczny pałac o nietypowej architekturze (Trójka po królewsku)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Czytaj też: 

• Pałac w Sztynorcie – ulubione miejsce relaksu Ignacego Krasickiego
• Pałac w Drogoszach – XVIII-wieczna ozdoba Mazur

***

Tytuł audycji: Trójka po królewsku
Prowadzi: Marta Piasecka
Data emisji: 6.12.2023
Godzina emisji: 10.45

kc