2023-02-13, 12:02 | aktualizacja 2023-02-15, 09:02
13 lutego obchodzimy Światowy Dzień Radia. Został ustanowiony z inicjatywy Hiszpanii i proklamowany przez UNESCO w 2011 roku. Dzień ten upamiętnia inaugurację rozgłośni Narodów Zjednoczonych w 1946 roku. Pierwszym krajem, w którym rozpoczęto regularne nadawanie programu radiowego, były – w 1920 roku – Stany Zjednoczone. Dwa lata później powstała BBC – Brytyjska Korporacja Nadawcza.
Za początek rodzimej radiofonii uznaje się datę 1 lutego 1925 roku. W ten niedzielny wieczór o godzinie 18.00 w stacji nadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie przy ulicy Narbutta inżynier Roman Rudniewski powiedział do mikrofonu: "Tu próbna stacja nadawcza PTR, fala 385 metrów". Wydarzenie to przyjmuje się za pierwszą, eksperymentalną audycję radiową. Polskie Radio liczy zatem 98 lat. 8 sierpnia 1925 roku oficjalnie powstała spółka "Polskie Radio". Regularne nadawanie programu Polskie Radio rozpoczęło 26 listopada 1925 roku.
Mówiąc o początkach radia, nie sposób nie wspomnieć o wynalazku Guglielma Marconiego. Poza włoskim naukowcem warto również pamiętać o innych geniuszach, dzięki którym na przełomie XIX i XX wieku radioodbiornik mógł w ogóle powstać. – Musimy wspomnieć o pracach Marconiego i Hertza oraz o równaniach Maxwella, które opisały fale radiowe i można je było wykorzystywać. Trzeba też pamiętać o cewce wysokonapięciowej Nikoli Tesli, którą później Marconi wykorzystał między innymi do przesłania pierwszego sygnału radiowego – wymienia Zasław Adamaszek, kurator ekspozycji Narodowego Muzeum Techniki, kierownik Działu Wystaw.
Jak zrobić radioodbiornik? | Światowy Dzień Radia/Trójka Program 3 Polskiego Radia
Ze względu na wykorzystanie przez Marconiego cewki wysokonapięciowej Tesli pojawił się spór o to, kto jest faktycznym "ojcem radia". Jak jednak wyjaśnia gość Programu 3 Polskiego Radia, kwestia została wyjaśniona jeszcze w XX wieku. – Spór istniał, ponieważ Marconi otrzymał Nagrodę Nobla de facto za skonstruowanie i przesłanie sygnału radiowego. Ale ustalone zostało ponad wszelką wątpliwość, że posługiwał się opracowaniami Tesli dotyczącymi obwodów rezonansowych. (...) Sam Tesla, jak wiemy z materiałów, miał patent gotowy już w 1900 roku, ale złożył go później niż Marconi – słyszymy.
13 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Radia. Święto radiowców to dobra okazja, by przypomnieć, jak Polskie Radio łączy - już od 98 lat - bogactwo tradycji z nowoczesnym podejściem. #radio https://t.co/2XmbUj9tlk pic.twitter.com/glP8rbswQE
— Historia - Polskie Radio (@Historia_PR) February 13, 2023
Okazuje się, że każdy z nas może samodzielnie zbudować prowizoryczny radioodbiornik. Budowa takiego urządzenia powinna nam zająć kilka minut; jego najważniejszym elementem będzie wynalazek Nikoli Tesli. – Cewka, czyli duża ilość izolowanego drutu nawinięta na rurkę. (...) Stanowi ona element odbiorczy i filtrujący. Równolegle do jej zacisków dołączamy kondensatorek i to pozwala nam wydzielić określoną falę radiową. Elementem, który zamienia tę falę radiową na słyszalny dźwięk niskiej częstotliwości, jest detektor – opowiada Zasław Adamaszek.
Gość "Trójki do trzeciej" podkreśla, że w produkcji radia można wykorzystać również bardziej prowizoryczne elementy. – Można pójść jeszcze dalej i kondensatory zastąpić dwoma arkusikami folii aluminiowej, przełożonej papierkiem. Zamiast detektora możemy natomiast użyć grafitu z ołówka, dotykającego do ostrza stalowej żyletki lub nożyka do tapet - wyjaśnia ekspert. – Oczywiście to wszystko jest zupełną podstawą. Żeby takie radio zadziałało, musimy wyjść na zewnątrz, rozciągnąć parę metrów nad ziemią ok. 30-50 metrów anteny, podłączyć do niej uziemienie - zaznacza rozmówca Radosława Nałęcza.
18 kwietnia 1926 roku oddano do użytku Rozgłośnię Polskiego Radia w Warszawie. Z odbiorników popłynęły słowa "Halo, halo, Polskie Radio Warszawa…". Początkowo audycji słuchało niespełna 5 tysięcy osób. Większość czasu antenowego zajmowała muzyka.
Przebogatą historię Polskiego Radia przypomnieliśmy w 2020 roku w specjalnym serwisie internetowym, będącym jedyną w swoim rodzaju podróżą przez świat wyobraźni, kultury, sportu i historii zapisanej w niezliczonych dźwiękach.
A o tym, jak wygląda Polskie Radio od kuchni, jakie kryje tajemnice budynek przy Malczewskiego w Warszawie, możemy się przekonać dzięki nagranemu kilka lat temu filmowi.
Źródło: Polskie Radio/YouTube
Szczególną dowodem na spotkanie w Polskim Radiu tradycji i nowoczesności są serwisy historyczne Polskiego Radia. To unikatowa na polskim rynku medialnym propozycja łącząca w sobie przeszłość i przyszłość, tworząca harmonijną jedność pomiędzy magią archiwalnych dźwięków oraz filmów i najnowocześniejszymi rozwiązaniami technologicznymi.
Kolekcję blisko stu serwisów specjalnych, które zawierają dziesiątki godzin unikatowych dźwięków, można znaleźć pod adresem historia.polskieradio.pl.
***
Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Radosław Nałęcz
Gość: Zasław Adamaszek (kurator ekspozycji Narodowego Muzeum Techniki, kierownik Działu Wystaw)
Data emisji: 13.02.2023
Godziny emisji: 7.13, 7.21
qch/gs
