Kedyw – superfachowcy od wojennych akcji dywersyjnych (Klub Trójki)
Kedyw – superfachowcy od wojennych akcji dywersyjnych
2023-01-25, 11:01 | aktualizacja 2023-01-25, 11:01
Akcja pod Arsenałem, zamach na Franza Kutscherę czy zdobycie 100 milionów złotych z Banku Emisyjnego. Szereg brawurowych akcji przeprowadzonych przez elitarne oddziały AK przynosiły ulgę i dawały nadzieję polskiemu społeczeństwu. 22 stycznia 1943 roku komendant główny AK gen. Stefan Rowecki "Grot" wydał rozkaz o powołaniu Kierownictwa Dywersji, tzw. Kedywu.
"Wchodzimy w ostatnią fazę wojny, w związku z tym odcinek walki czynnej wysuwa się na czoło zagadnień" – pisał w swym rozkazie dowódca AK.
22 stycznia 1943 roku, gen. Stefan Rowecki wydał rozkaz o utworzeniu Kedywu AK, czyli Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Celem było "uporządkowanie odcinka walki czynnej". Kedyw, którego pierwszym dowódcą został gen. Emil Fieldorf "Nil", przejął wszystkie zadania walki bieżącej. Podporządkowano mu dotychczas istniejące organizacje, w tym dwie największe – Związek Odwetu i "Wachlarz".
Zaangażowanie Szarych Szeregów
Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wokół przeszkolonej kadry rosły i krzepły oddziały bojowe. W ich skład wchodziły między innymi bataliony "Parasol" i "Zośka", które chlubnie zapisały się w wielu akcjach bojowych w okresie konspiracji i w czasie powstania warszawskiego.
Sabotaż, odwet i samoobrona
Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa.
Z punktu widzenia szkód wyrządzonych Niemcom największe znaczenie miały sabotaż i dywersja na szlakach komunikacyjnych i w przemyśle wojskowym. Dokumenty potwierdzają setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw. Akcje były planowane i wykonywane w czasie i miejscu najbardziej dla wroga krytycznym. Do legendy przeszła akcja "Góral". 12 sierpnia 1943 roku oddziały Kedywu przejęły na Placu Zamkowym w Warszawie transport przewożący astronomiczną wówczas sumę 100 milionów złotych.
Czytaj także:
- "Wielka wsypa" elitarnej jednostki Armii Krajowej
- Akcja AK pod Celestynowem - odbicie więźniów z pociągu
- Akcja "Rodewald". Polski odwet za terror niemieckiej policji
Odwet i samoobrona
W ramach odwetu likwidowano jednostki szczególnie szkodliwe i uprzykrzające życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom. 1 lutego 1944 roku przeprowadzono akcję "Kutschera" – udany zamach na znienawidzonego dowódcę SS i policji w Warszawie.
Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji. Do samoobrony należało też likwidowanie zdrajców, niemieckich agentów oraz ochrona ludności przed bandytami. Odbicie z rąk Gestapo Jana Bytnara "Rudego" i 20 innych więźniów, czyli akcja pod Arsenałem, jest jedną z najbardziej znanych operacji polskiego podziemia.
Posłuchaj
48:14
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Dmitrowicz
Goście: Mariusz Olczak (dyrektor Archiwum Akt Nowych), doktor Paweł Makowiec (pisarz, autor książek poświęconych między innymi historii działań specjalnych Kedywu)
Data emisji: 24.01.2023
Godzina emisji: 21.11
zch/PR Historia/kor