Armia Andersa i "Wielka Droga". Przywracanie pamięci

Wielka repremiera obrazu odbędzie się 15 września 2022 roku podczas Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Kolejną okazją do zobaczenia tego niezwykłego działa będzie festiwal "Niezłomni, Niepokorni, Wyklęci". – To monumentalne dzieło nie miało swoich pięciu minut. Swoją premierę w Polsce miało 45 lat po powstaniu – przypomina rozmówczyni Arkadiusza Gołębiewskiego. Film, w którym występują m.in. Jadwiga Andrzejewska, Renata Bogdańska, Albin Ossowski i Józef Winawer, w 1991 roku został wyemitowany w telewizji publicznej. – Głęboko mnie porusza fakt, że obraz w reżyserii Michała Waszyńskiego podzielił losy żołnierzy armii Andersa, którzy nie mogli wrócić do wolnej Polski – dodaje gość "Klubu Trójki". 

Droga armii Andersa – szlak wielkiego exodusu

Aktorka, reżyserka i scenarzystka Maria Dłużewska, opowiadając o pracy nad pokazem "Wielkiej Drogi" na festiwalu "Niezłomni, Niepokorni, Wyklęci" przed 10 laty, przyznaje, że spotkania z Jadwigą Andrzejewska, żoną generała Władysława Andersa i Albinem Ossowskim, były dla niej jednymi z najważniejszych doświadczeń, nie tylko filmowych. To właśnie Albin Ossowski opowiedział jej o filmie podczas pierwszego, przypadkowego spotkania w Londynie. 

 Czytaj także: 

• Gen. Władysław Anders wspomina, jak dowiedział się w sowieckim więzieniu o tym, że zostanie dowódcą armii
• 2 Korpus Polski - oni zdobyli Monte Cassino. Wspomnienia gen. Andersa [POSŁUCHAJ]
• Wyzwolenie Ankony. Pancerne uderzenie Armii Andersa

"Wielka Droga" ukazuje losy pary narzeczonych rozłączonych wojną: od oblężenia Lwowa w 1939 roku do formowania armii Andersa w ZSRR, poprzez tułaczkę w Iranie, Iraku, Palestynie i Egipcie aż po kampanię włoską. Istotnym i najbardziej wartościowym elementem filmu są autentyczne wstawki dokumentalne, m.in. z bitwy pod Monte Cassino.

Jest Jedna Droga – fragment z filmu "Wielka Droga"/Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny

"Wielka Droga" to także tytuł plenerowej wystawy poświęconej armii Andersa, którą można oglądać w Gdyni na nabrzeżu przed ORP Błyskawica. – Na planszach można przeczytać o dziejach armii Andersa i zobaczyć archiwalne zdjęcia. To jest historia eksodusu XX wieku. Tyle tysięcy osób uratowanych z gułagów, z obozów. Ludzi, którzy gdyby nie zorganizowanie tej armii, zostaliby i wiedzieliby, że nie mają szans na ocalenie tam w gułagach. Oni ściągali z najdalszych stron do miejsca, w którym powstawała wolna cząstka ojczyzny – mówiła przed otwarciem ekspozycji kurator Dorota Lekka. 

Nie tylko film, także muzyka czeka na odkrycie

Inauguracji wystawy w dniu 130. rocznicy urodzin generała Władysława Andersa, która przypadała 11 sierpnia, towarzyszył recital pianisty Kuby Stankiewicza. Jego program wypełniły kompozycje Henryka Warsa. 

– Wszyscy nucimy "Miłość ci wszystko wybaczy" czy "Na pierwszy znak". To są polskie standardy. Henryk Wars napisał przed 1939 rokiem muzykę do 50 polskich filmów. Podczas wojny przeszedł cały szlak z armią Andersa. Po 1945 roku osiadł w Los Angeles i pisał wspaniałą muzykę filmową m.in. do serialu telewizyjnego "Flipper". Wszyscy Amerykanie znają ją, choć nie znają nazwiska kompozytora – opowiada pianista Kuba Stankiewicz. Jak zwraca uwagę,  twórczość Warsa powstała w Polsce nieznana jest w USA, podobnie jak jego kompozycje tworzone za oceanem nie przebiły się do świadomości melomanów w ojczyźnie. W ocenie pianisty czas rozkwitu popularności artysty w Polsce dopiero przed nami. 

Posłuchaj

50:56

"Wielka Droga" zapomniana perła polskiej kinematografii znów będzie błyszczeć (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Arkadiusz Gołębiewski
Goście: dr Dorota Lekka (kuratorka wystawy "Wielka Droga"), Maria Dłużewska (reżyserka, aktorka), prof. Kuba Stankiewicz (pianista)
Data emisji: 16.08.2022
Godzina emisji: 21.07

gs