Enigma - wielki sukces polskich matematyków. Dziś Dzień Kryptologii

• Enigma to elektromechaniczna maszyna szyfrująca oparta na mechanizmie obracających się wirników wykorzystywana komercyjnie już od połowy lat 20. XX w. Bardzo szybko weszła na wyposażenie niemieckiego wojska: najpierw Kiriegsmarine, a z czasem także Wermachtu i Luftwaffe
• Przekonanie o niemożności złamania algorytmu szyfrującego Enigmy sprawiły, że mocarstwa zachodnie właściwie zrezygnowały z jakichkolwiek prób. Tymczasem trzech polskich matematyków, Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski, w grudniu 1932 roku złamało szyfr Enigmy i z czasem opracowało efektywne metody deszyfrowania
• Dzień Kryptologii ustanowił w 2007 roku Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 75 rocznicę złamania szyfru Enigmy. Dzień ten jest wyrazem hołdu złożonego trzem naukowcom i absolwentom UAM, którzy swoim osiągnięciem przyczynili się do późniejszych sukcesów aliantów podczas II wojny światowej i tym samym do zmniejszenia liczby śmiertelnych ofiar

Już w starożytności...

– Kryptografia ma bardzo bogatą historię: od początku istnienia cywilizacji przy władcach funkcjonowali dyplomaci, szpiedzy, specjaliści, którzy znali tajniki szyfrowania informacji – mówi historyk Maksym Kempiński z Centrum Szyfrów Enigma – Poznańskiego Centrum Dziedzictwa. – To był podstawowy cel: zdobyć informacje i utrzymać je w tajemnicy – tłumaczy.

Tajnych szyfrów, kodów w historii było bardzo wiele i wykorzystywały one przeróżne metody szyfrowania: od metody podstawieniowej, przez przestawieniową i tablicę Polibiusza, po szyfr z kluczem jednorazowym. Warto przy tym pamiętać, że dzisiaj są one właściwie bezużyteczne, gdyż komputery są w stanie bardzo szybko złamać.

Enigma – sukces poznańskich matematyków/YouTube Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Geniusz i rutyna pokonały Enigmę

– Dokładnej daty złamania szyfru Enigmy nie znamy. W grudniu 1932 roku Marianowi Rejewskiemu udaje się po raz pierwszy odczytać przechwyconą zaszyfrowaną Enigmą depeszę – opowiada Trójkowy gość. – Nie zrobił tego w Poznaniu, lecz w Warszawie, gdzie został przeniesiony. Jednak pierwsze doświadczenia słynna trójka zdobywała właśnie w Poznaniu, tu została "wyłowiona" spośród studentów matematyki Uniwersytetu Poznańskiego – dodaje.

Przeczytaj także

• Enigma – wielki sukces polskiego wywiadu
• Jak polscy matematycy złamali tajemnice Enigmy
• Centrum Szyfrów Enigma w Poznaniu przypomni historię polskich kryptologów

Ile w sukcesie polskich matematyków było pracy i talentu, a ile przypadku, szczęścia? – Przypadek bardzo pomaga, a przede wszystkim błędy ludzkie: w tym wypadku osób szyfrujących. Od doboru klucza zależała siła samego szyfru, a oni często szli na łatwiznę i dobierali najprostsze klucze powtarzalne. Można powiedzieć, że zgubiła ich rutyna – tłumaczy Maksym Kempiński. – Oczywiście z drugiej strony był geniusz naszych kryptologów i ich niesamowite umiejętności. Jednak można powiedzieć, że szczęście i błąd ludzki szyfrantów były niezbędne, aby można było rozpocząć łamanie tego szyfru – wskazuje.

Enigma. Instrukcja obsługi/YouTube Muzeum Historii Polski

Czas komputerów i sieci

– Dzisiejsza praca kryptologa to nie tylko rządowe agencje, chociaż one są głównymi pracodawcami, ale także korporacje, które starają się uzyskać nowe protokoły szyfrowania do wszystkich naszych zdobyczy cywilizacji cyfrowej: bankomatów, kart, haseł – wylicza gość Mateusza Drozdy. ­ – To wszystko, co jest związane bezpośrednio z naszym bezpieczeństwem sieciowym.

Posłuchaj

7:32

Dzień Kryptologii: upamiętnienie złamania kodu Enigmy (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Mateusz Drozda
Gość: Maksym Kempiński (historyk, Centrum Szyfrów Enigma – Poznańskiego Centrum Dziedzictwa)
Data emisji: 25.01.2022
Godzina emisji: 13.30

pr