Z jakimi wyzwaniami mierzą się nauczyciele i jak postrzegają swoją pracę?

– Pracuję w szkole. Z nauczycielami spotykam się na co dzień. Sam też od kilkudziesięciu lat wykonuję ten zawód. Nauczyciel to przede wszystkim człowiek. Nie powinniśmy o tym zapominać. W pierwszej kolejności nie jest urzędnikiem państwowym, ale właśnie człowiekiem, który na swojej drodze codziennie spotyka uczniów. Jeśli będzie pielęgnował swoje człowieczeństwo, zyska autorytet i wejdzie w wymianę z uczniami, która odbywa się na poziomie humanistycznym, ludzkim. Uczniowie potrzebują ludzi w swoim otoczeniu i tracą zaufanie, gdy ktoś wychodzi z roli człowieka, udając kogoś innego. Przypomina mi to trochę czasy platońskie i przechadzki w gaju oliwnym, który stanowił miejsce rozmowy i wymiany myśli. Dziś szkoła jest już zupełnie inna. Jednak relacje między uczniem a mistrzem pozostają według mnie niezmienione – wyjaśnił Tomasz Ziewiec, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 25 w Warszawie, nauczyciel języka polskiego.

Posłuchaj

50:05

Nauczyciel. Zawód czy misja? (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Uczniowie

– Uczniowie to również ludzie. Podobnie jak wszystkie inne osoby, które budują szkolną wspólnotę. Szkoła i nauczyciele funkcjonują w świecie relacyjnym. Myśląc o zachodzącej zmianie społecznej, istotne jest, by zwrócić uwagę na to, że dziś szkoła nie jest jedynym źródłem wiedzy. Uczniowie mają do niej dostęp także dzięki dostępowi do internetu. To źródło wielu zasobów, na bardzo różnych stopniach zaawansowania. Niekiedy uczniowie dysponują wiedzą znacznie większą niż dorośli. Zwłaszcza jeśli dotyczy ona ich zainteresowań i pasji. Szkoła i nauczyciele zmieniają więc swoje usytuowanie społeczne z modelu transmisyjnego na wzmacnianie reakcji społecznych, wymianę przeżyć, przemyśleń i wspólne poszukiwanie – zaznaczyła profesor Agnieszka Olechowska, dyrektor Instytutu Wspomagania i Rozwoju Człowieka i Edukacji Akademii Pedagogiki specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. 

Kryzys autorytetu 

– To zjawisko ogólne, które przynależy do naszej kultury. Kult indywidualizmu, połączony z negatywizmem wobec otoczenia, to budowanie pozycji w sposób inny, niż powinno to mieć miejsce. Prawidłowa relacja zakładałaby, że jeśli chcemy być w czymś naprawdę dobrzy, wkładamy w to wiele wysiłku i chcemy stać się ekspertami. Dziś jednak poprzez negowanie chcemy zbudować małą i często marną, łatwozauważalną pozycję. Te sprzeczności widoczne są gołym okiem, również przez nauczycieli. Może to powodować w nich irytację. Mają oni bowiem na swoich barach plecak, w którym są: specjalistyczna wiedza, treści dydaktyczne,  formy, metody i cele. Tę wiedzę można znaleźć w innych źródłach, to fakt. Wiem jednak, że znaleźć coś a rozumieć, to dwie różne sprawy. Umiejętność czytania ze zrozumieniem to czynność sprawdzana na poziomie matury. Nadal rozkłada się ona na poziomie sześćdziesięciu procent. Można zatem powiedzieć, że mniej więcej w połowie rozumiemy to, co czytamy. Rolą nauczycieli jest, by przełożyć nam ten zasób wiedzy w taki sposób, byśmy stali się jej uczestnikami – powiedział Tomasz Ziewiec.

– Zadaniem nauczycieli jest implementacja wiedzy, przykazywanie jej i powodowanie, żeby ktoś ją zrozumiał. W pracy pedagoga trzeba wyjść od czegoś, co znamy. Nie do końca uczymy zatem ucznia, ale odwołujemy się do jego doświadczeń i w ten sposób rozbudzamy w nim pewien proces – dodał. 

Dewaluacja pozycji nauczyciela

– Nauczyciel, by stać się przewodnikiem i tłumaczem rzeczywistości, musi być słuchany. Potrzebuje osoby, która podąża za jego pomocą. Wynika to z ogólnego kontekstu i zmian społecznych. Na kształtowanie wizerunku nauczyciela wpływ mają również media. Wyniki badań, które przeprowadziliśmy w akademii, pokazują, jak bardzo oddziałują one na postrzeganie tej roli przez społeczeństwo. Zbadano komunikaty medialne, które ukazywały się od 1989 roku. Sprawdzono, w jaki sposób nauczyciele opisywani byli w gazetach, jak różniły się te komunikaty w zależności od nakładu oraz w jakim świetle przedstawiała ich telewizja. Rezultat jest druzgocący. Dominująca liczba tekstów jest krytyczna wobec nauczycieli i szkoły. Nauczyciele stawiani są w złym świetle, poprzez odwoływanie do negatywnych wydarzeń. Bardzo rzadko mówi się o wartościach, które budowałyby ich autorytet – podsumowała profesor Agnieszka Olechowska.

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Klaudia Rosińska 
Goście: prof. Agnieszka Olechowska (dyrektor Instytutu Wspomagania i Rozwoju Człowieka i Edukacji Akademii Pedagogiki specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej), Tomasz Ziewiec (dyrektor Szkoły Podstawowej nr 25 w Warszawie, nauczyciel języka polskiego)
Data emisji: 11.10.2021
Godzina emisji: 21.08

zch