Historia Konstytucji 3 maja (Historie jak z książki/Trójka)
Czym dokładnie była Konstytucja 3 maja?
2019-05-03, 16:05 | aktualizacja 2019-05-03, 16:05
Święto Narodowe Trzeciego Maja przypada w rocznicę uchwalenia przez Sejm Czteroletni w 1791 roku Konstytucji 3 maja. Uchwalona 228 lat temu pierwsza polska ustawa zasadnicza, była drugą na świecie, po konstytucji Stanów Zjednoczonych, a pierwszą w Europie, spisaną konstytucją. Przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja.
Posłuchaj
Dodaj do playlisty
Dokument zmienił ustrój państwa na monarchię konstytucyjną. Regulował zasady funkcjonowania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wprowadzał trójpodział władzy na: ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król) i sądowniczą oraz znosił wolną elekcję i zasadę liberum veto. Ograniczył znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi. Gwarantował tolerancję religijną. Zgodnie z zapisami, chłopi zostali wzięci pod ochronę państwa. Ustawa rządowa zapowiadała także reformę sądownictwa.
Próby przeprowadzenia reform zawartych w Konstytucji zostały zniweczone już w połowie 1792 roku przez konfederację targowicką zawiązaną w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II oraz wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata rozbiorów, konstytucja była symbolem dążeń narodu, dokumentem przypominającym o tradycjach niepodległościowych naszego państwa. Później odwoływali się do niej także twórcy konstytucji polskich w XX wieku.
– Jak każda konstytucja, była to ustawa zasadnicza, tworząca zręby ustroju. W przekonaniu jej twórców i naszym była ona potrzebna do sprawnego funkcjonowania państwa – zaznacza prof. Zofia Zielińska z Uniwersytetu Warszawskiego. – Przez te 14 miesięcy Konstytucji 3 maja można wymienić trzy najważniejsze wydarzenia – dodaje. O jakie wydarzenia chodzi? Zapraszamy do wysłuchania dołączonej audycji.
***
Tytuł audycji: Historie jak z książki
Prowadzi: Marek Stremecki
Gość: prof. Zofia Zielińska (polska historyk, Uniwersytet Warszawski)
Data emisji: 3.05.2019
Godzina emisji: 12.07
IAR/kw