Podzamcze Chęcińskie – zabytkowy dwór i centrum naukowe

2023-11-23, 16:11 | aktualizacja 2023-11-23, 16:11

Dwór pamietający czasy Jana III Sobieskiego, a tuż obok niego nowoczesne Centrum Nauki Leonardo da Vinci – takie atrakcje oferuje turystom niewielka wieś, położona nieopodal znanego zamku w Chęcinach.

Podzamcze Chęcińskie położone jest nieopodal okazałego zamku w Chęcinach, w województwie świętokrzyskim.
W miejscowości znajduje się dwór, którego historia sięga początków XVII wieku.
Miejsce cieszy się dużym zainteresowaniem, bo od kilku lat sąsiaduje z siedzibą Centrum Nauki Leonardo da Vinci.

Najstarsza informacja o Podzamczu pochodzi z 1565 roku. Sam dwór powstał około roku 1615, a jego fundatorem był starosta Stanisław Branicki. Po wejściu do głównego budynku, po prawej stronie znajdowała się wielka izba, z której przechodziło się do alkierza. Po przeciwnej stronie umieszczono natomiast komorę, w której stał zielony piec z kominem i ławy. W głębi znajdowały się jeszcze dwie komnaty i kuchnia. Obok stał drugi budynek, który pełnił przede wszystkim funkcje gospodarcze.

Szwedzkie zniszczenia i łuk triumfalny

W 1657 roku okoliczne majątki, w tym i Podzamcze, zostały zniszczone w czasie wojny ze Szwedami. Dwór został jednak wkrótce odbudowany, przeniesiono do niego także, na pewien czas, siedzibę starosty z chęcińskiego zamku.

W drugiej połowie XVIII wieku główny budynek opustoszał, lokatorów miał za to pobliski pałacyk. Obydwie budowle otoczone były kanałem, a po południowej stronie znajdował się ogród w stylu włoskim. Zbudowano w nim barokową bramę w formie łuku triumfalnego - miejscowa tradycja głosi, że powstała ona dla uczczenia wracającego spod Wiednia króla Jana III Sobieskiego.

XIX wiek – powolna degradacja dworu

Kolejny opis tutejszego zespołu dworskiego pochodzi z lat osiemdziesiątych XVIII stulecia. Składał się on wtedy z dwóch głównych budynków, tzw. pałacowych, drewnianej kuchni, dwóch stajni z wozowniami, mieszkania administratora oraz budynków folwarcznych.

Od połowy XIX wieku do 1918 roku Podzamcze należało do rodziny Storożenków, a jego dzierżawcami byli Kaminerowie. W tym okresie nastąpiła powolna degradacja obiektu. Dwór przeznaczono na spichlerz, przy okazji niszcząc jego barokowy wystrój. Po zakończeniu I wojny światowej budynek przejęło ministerstwo rolnictwa, które uruchomiło w nim szkołę rolniczą. Przebudowano wówczas oficynę, którą połączono arkadami z dworem. Przeprowadzono też remont sklepień i przywrócono dawne otwory okienne.

Miejsce dla małych i dużych turystów

Po II wojnie światowej dwór najpierw był wykorzystywany jako szkoła, a potem pozostawał przez wiele lat nieużywany. Dopiero w XXI wieku został wyremontowany wraz z całym założeniem, na terenie którego powstało Centrum Nauki Leonardo Da Vinci.

– To miejsce nastawione jest zarówno na małych, jak i na dużych turystów, więc myślę, że warto zaplanować w nim wizytę – mówi Marek Gaworski, znawca polskich zamków i pałaców.