Zamek w Kwidzynie – jedna z najbardziej charakterystycznych fortec w Polsce

2023-08-02, 12:08 | aktualizacja 2023-08-02, 12:08

Dawny zamek krzyżacki w Kwidzynie jest znany m.in. ze słynnego gdaniska, czyli średniowiecznej... toalety. Zamek, który jest jedną z najbardziej charakterystycznych budowli, dziś pełni funkcję oddziału muzeum, dzięki czemu obiekt jest dostępny dla zwiedzających.

Zakon Krzyżacki dotarł do Kwidzyna w 1233 roku; wtedy też wybudował drewnianą strażnicę, która później przekształciła się w obecnie istniejący tam zamek.
Budowa fortecy rozpoczęła się na przełomie XIII i XIV wieku; jej charakterystycznym elementem jest wieża ustępowa, która w przypadku ataku była ostatnim bastionem obrony.
Obiekt popadł w częściową ruinę w XVI wieku. W kolejnych latach go odbudowano, a dziś pełni funkcję muzealną.

Historia Kwidzyna jest związana z przybyciem na tamtejsze ziemie Krzyżaków w 1233 roku, choć już wcześniej mieszkało tam plemię Pomezanów. Rycerze zakonu zbudowali tam drewnianą strażnicę i niewielki gród, który w tym samym roku otrzymał prawa miejskie. Obiekt został następnie przebudowany na zamek i przekazany biskupowi pomezańskiemu.

Budowa obecnej fortecy rozpoczęła się na przełomie XIII i XIV wieku, a trwała do ok. 1350 roku. Najpierw powstała główna wieża i mury zewnętrzne; później wybudowano kolejno skrzydła wschodnie, południowe, zachodnie i północne. Z czasem założenie krzyżackie objęło także budynki nowej katedry i zamek kapituły, w wyniku czego w Kwidzynie wytworzył się zespół sakralno-obronny. – W kolejnych latach wzniesiono krużganki, a w latach 80. XIV stulecia niezwykle charakterystyczny danskier, czyli wieżę ustępową, która w czasie zagrożenia była ostatnim miejscem obronnym – opowiada Marek Gaworski.

Najczęściej czytane:

Zamek w Kwidzynie – od siedziby Krzyżaków do obiektu muzealnego

W XVI wieku nastąpił koniec świetności zamku. Obiekt w kolejnych latach pełnił m.in. funkcję siedziby urzędnicy pruskiej administracji, a po I rozbiorze Polski urządzono w nim sąd i więzienie. Z kolei w XVIII wieku budynek został przeznaczony na biura utworzonej wówczas rejencji kwidzyńskiej.

Pod koniec tego stulecia stan fortecy był już na tyle zły, że zezwolono na rozbiórkę części obiektu. Pozyskany materiał wykorzystano do budowy nowej siedziby sądu. W połowie kolejnego wieku król Fryderyk Wilhelm IV zalecił odnowienie zamku zgodnie z jej dawną architekturą.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w okresie dwudziestolecia międzywojennego, w części pomieszczeń zamku założono lokalne muzeum. Z kolei w trakcie II wojny światowej obiekt służył Niemcom. – Po wejściu Rosjan do miasta zamek i katedra szczęśliwie nie zostały spalone, w przeciwieństwie do niemal całego Starego Miasta. W latach 50. w zamku ponownie uruchomiono muzeum, które jest dziś placówką Muzeum Zamkowego w Malborku – wyjaśnia Marek Gaworski.