Jorja Smith, HAVEN. i AI, czyli jak utrudnić sobie podbój list przebojów

Kilka tygodni temu piosenka "I Run" podbijała internet i była wskazywana jako potencjalny duży hit w muzyce rozrywkowej. Droga jej twórców na szczyt zakończyła się jednak szybko, a sama kompozycja może zaprowadzić ich na salę sądową. Jak do tego doszło?

Aby to wyjaśnić musimy cofnąć się do października tego roku. Pod koniec miesiąca do sieci trafiło "I Run" - debiutancka piosenka projektu HAVEN. Pod tym pseudonimem kryje się Harrison Walker. W produkcji pomógł mu Jacob Donaghue, znany też jako Waypoint. Wydawnictwo ma jednocześnie wsparcie od brytyjskich labeli: wyszło nakładem Isekai Records we współpracy z Agains All Odds i Broke Records.

Posłuchaj audycji Trójki

• ChatGPT to dobry terapeuta? Dyskusja w "Pulsie Trójki"
• "News Albo Fake News": Skąd popularność (nie)realistycznych filmów o zwierzętach generowanych przez AI?

Niedługo po premierze piosenka stała się hitem. Wskoczyła do zestawienia najpopularniejszych utworów na Spotify (w tym topki dla Stanów Zjednoczonych). Zyskała też niemałe zasięgi na platformie Tik Tok. Spodziewano się jednocześnie, że niebawem "I Run" może podbić listy przebojów w USA i Wielkiej Brytanii. W przypadku Wysp piosenka zdążyła zadebiutować na 56. miejscu notowania UK Singles; spełniła również wymagania konieczne do tego, by pojawić na liście "Billboardu". Utwór został też dostrzeżony przez innych, większych pod względem zasięgów artystów - swoją wersję w serwisie Soundcloud udostępnił Alle Farben. Na tym jednak zakończyła się dobra passa HAVEN.

Sztuczna inteligencja i wokalistka-widmo. Kontrowersje wokół piosenki HAVEN.

Zaraz po premierze przy piosence HAVEN. pojawiło się pytanie o wokalistkę, którą słyszymy w nagraniu. Ta bowiem nie była podpisana w oryginalnej wersji utworu. Próżno było jej też szukać w spisie twórców. Pojawiły się jednak teorie, że wokal może pochodzić z jednego z niewydanych utworów znanej artystki.

Podejrzenia padły na Jorję Smith. Zdaniem wielu słuchaczy wokal z "I Run" jest bardzo podobny do jej głosu. Sugerowano na przykład, że HAVEN. wykorzystało jako sampel jeden z niewydanych utworów Smith, albo że to jej nowy i niewydane jeszcze numer. Sama piosenkarka jednak temu zaprzeczyła w mediach społecznościowych. Mimo to sam Harrison Walker używał hasztagu "#jorjasmith" przy postach promujących jego utwór.

Wtedy też pojawił się inny pomysł - twórcy posłużyli się sztuczną inteligencją. Mogli w ten sposób wygenerować cały utwór albo wybrane partie. Wraz z tą teorią pojawiło się jednak podejrzenie, że HAVEN. mogło wykorzystać bezprawnie wokale Jorji Smith, aby osiągnąć z pomocą sztucznej inteligencji głos o podobnej barwie.

W odpowiedzi na podejrzenia o posłużenie się AI lub naruszenie praw autorskich piosenka została wycofana z brytyjskiego notowania. Jednocześnie Billboard wykluczył "I Run" ze swojej listy "Hot 100", gdzie numer miał zadebiutować kilka dni później. Oryginalna wersja utworu zniknęła również z katalogu wybranych platform streamingowych, na przykład Spotify. Jego usunięcia domagały się też wybrane wytwórnie. W tym przypadku wstrzymano również wypłatę tantiem dla autorów piosenki. 

"I Run" nagrane na nowo, czyli HAVEN. odpowiada na zarzuty

Nie trzeba było długo czekać na wyjaśnienia od HAVEN., choć po premierze projekt nabrał wody w usta. Harrison Walker potwierdził pod koniec listopada, że w piosence nie wykorzystano nagrań od Smith. Podał również, że w piosence słyszymy... jego wokal. A dokładniej jego głos, przerobiony tak by brzmiał jak kobiecy. Do tego mieli wykorzystać sztuczną inteligencję Suno. Wersję wydarzeń przedstawioną przez Walkera potwierdził później Jacob Donaghue. Aby dodatkowo potwierdzić swoje słowa panowie pokazali również pliki z komputera, na którym mieli pracować nad piosenką.

Mimo odpowiedzi twórców "I Run" nie powróciło na listy przebojów i do streamingów. Przynajmniej nie w oryginalnej formie. Duet przygotował nową wersję, tym razem bez pomocy sztucznej inteligencji. Partie wokalne zaśpiewała Kaitlin Aragon. Panowie trafili na nią w mediach społecznościowych, tam artystka zamieściła nagranie, na którym śpiewa piosenkę HAVEN. Przy okazji premiery nowej wersji "I Run" wokalistka żartowała też na innym nagraniu, że nie jest dziełem AI.

Nowa wersja "I Run" to nie koniec problemów HAVEN.

"Poprawiona" wersja piosenki sprawiła, że "I Run" ponownie jest dostępne w streamingu. Wróciło też do niektórych notowań - na liście UK Singles za okres 28 listopada - 4 grudnia uplasowało się na 37. pozycji. Historia utworu jednak się tu nie kończy. Do akcji wkroczyli bowiem przedstawiciele Jorji Smith.

Reprezentująca artystkę wytwórnia FAMM w oświadczeniu z 28 listopada stwierdziła, że HAVEN. w postaci Walkera nie zaprzeczyło jednoznacznie, by głos Smith nie został w żadnym stopniu wykorzystany przy produkcji utworu. Jednocześnie według firmy nowa wersja wciąż w nieuczciwy sposób wykorzystuje dorobek Jorji i jej współpracowników. "Wierzymy, że AI zostało wykorzystane do stworzenia tekstu i melodii w "I Run". Męski wokal został później nagrany i za pomocą sztucznej inteligencji przetworzony tak, by brzmiał jak głos Jorji Smith. Imię Jorji i podobny wokal zostały potem wykorzystane bez niczyjej zgody do sugerowania, że "I Run" jest jej niewydanym utworem" - czytamy w poście wytwórni.

View this post on Instagram

A post shared by FAMM (@famm.uk)

"Tu nie chodzi o Jorję Smith". Wytwórnia wzywa do dyskusji na temat AI

W komunikacie wytwórnia wzywa również do publicznej dyskusji o tym, jak rozwój AI wpływa na twórców. Apeluje również o stworzenie odpowiednich regulacji względem tego, w jaki sposób można będzie wykorzystać sztuczną inteligencję w pracy artystycznej. "AI jest szkolone na pracy tych samych twórców, których ma zastąpić. Jednocześnie nie otrzymują oni za to żadnej rekompensaty" - napisano w oświadczeniu. "To okazja do rozmowy o tym, jak technologia AI jest wykorzystywana w sztuce i chcemy wspierać dyskusję na temat uregulowania tej kwestii" - dodali przedstawiciele wytwórni.

FAMM nie zamierza się jednak ograniczać do komunikatu w mediach społecznościowych. Jej przedstawiciele będą starali się ustalić, czy do stworzenia "I Run" wykorzystano numery z katalogu Jorji Smith. Jeżeli ich podejrzenia się potwierdzą i instytucji przypadnie część zysków z piosenki HAVEN., tantiemy mają zostać rozdzielone między współpracowników piosenkarki. Otrzymaliby oni część środków na podstawie tego, w jakim stopniu ich praca została wykorzystana w treningu sztucznej inteligencji mającej tworzyć "I Run".

A co na to HAVEN.? Do 2 grudnia nie pojawiła się odpowiedź ze strony Walkera bądź kogokolwiek z jego środowiska. 

Kamil Kucharski