Ich wojenne losy to filmowy scenariusz. Cenne dzieła wróciły do Wielkopolski

Do Muzeum Narodowego w Poznaniu zostały przekazane dwa obrazy Michała Gorstkina Wywiórskiego: "Przedwiośnie” z początku XX w. oraz "Autoportret w plenerze” z 1913 r.

Zaginione obrazy wróciły do Muzeum Narodowego w Poznaniu

Ich przedwojenne losy nie są do końca znane. W czasie okupacji dzieła trafiły do zbiorów Muzeum Miejskiego w Poznaniu. Być może zostały zakupione w miejskim lombardzie, ponieważ na jednym z dzieł zachowała się nalepka tej instytucji. Mogły zostać również zarekwirowane przez Niemców na terenie Poznania. 

Obrazom zostały nadane niemieckie numery inwentarzowe. Opatrzono je również pieczęciami Kulturamt der Gauhauptstadt Posen, czyli Urzędu do spraw Kultury, który sprawował nadzór nad przejętym przez nazistów Muzeum Miejskim. Zbiory Muzeum Miejskiego były podczas wojny kilkukrotnie przemieszczane. Podczas działań wyzwoleńczych w styczniu i lutym 1945 r. z magazynu muzealnego zniknęło około 250 obrazów. Część z nich była później rewindykowana z ZSRR.

Rok temu zaginione obrazy zostały rozpoznane na rynku aukcyjnym w Polsce. Po interwencji resortu kultury, rozpoczęły się rozmowy z posiadaczką o zwrocie obiektów. Dzięki osiągniętemu porozumieniu obrazy mogły powrócić do kolekcji publicznej, z której zostały utracone.

Flamandzki gobelin elementem wyposażenia zamku w Gołuchowie 

Odzyskany flamandzki gobelin „Scena w ogrodzie” z przełomu XVII i XVIII stulecia stanowił natomiast element wyposażenia Zamku w Gołuchowie, siedziby Ordynacji Czartoryskich. Przed wybuchem II wojny światowej księżna Maria Ludwika z Krasińskich Czartoryska, zarządzająca ordynacją w imieniu swojego małoletniego syna, nakazała ewakuację najcenniejszych zbiorów. Zostały one przewiezione Warszawy i ukryte w należącej do rodziny Czartoryskich kamienicy przy ul. Kredytowej. Wśród ewakuowanych dzieł znajdował się także gobelin "Scena w ogrodzie”.

Gobelin to kolejne dzieło, które powróciło do zbiorów gołuchowskich dzięki działaniom restytucyjnym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2023 r. do Gołuchowa powrócił z Hiszpanii średniowieczny dyptyk Mater Dolorosa i Ecce Homo.

Cenny starodruk wrócił do Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu 

Do zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu powrócił natomiast starodruk Johanna Albrechta Gesnera wydany w Stuttgarcie w 1745 r. Najprawdopodobniej już od 1885 do 1945 r. znajdował się on w zbiorach publicznych w Poznaniu, kolejno: w bibliotece Towarzystwa Historycznego Prowincji Poznańskiej, Landesbibliothek Posen, Kaiser-Wilhelm-Bibliothek, a następnie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu.

Prawdopodobnie między rokiem 1945 a końcem XX wieku trafił nielegalnie do obrotu antykwarycznego i został bezprawnie wywieziony z Polski. Starodruk odnaleźli na aukcji internetowej pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Stan zabytku jest bardzo dobry. Zachowała się oryginalna oprawa, a na kartach widoczne są biblioteczne pieczęcie, które umożliwiły identyfikację obiektu. 

W uroczystości przekazania odnalezionych obiektów wzięła udział ministra kultury i dziedzictwa narodowego Marta Cienkowska.