W Muzeum Warszawy rusza wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955”

Dekadę po wojnie Warszawa wciąż odradzała się z ruin. Społeczeństwo było młode, przyrost naturalny wysoki, dostęp do edukacji stał się ułatwiony, migracja ze wsi do miast i awans społeczny - coraz powszechniejsze. Ale zarazem to także czas terroru politycznego i wszechogarniającej propagandy. W 1955 roku Związek Młodzieży Polskiej otrzymał zadanie współorganizacji, pod egidą Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej, spotkania młodych ludzi z całego świata. Pod hasłem "O wolność i pokój" krył się propagandowy cel ukazania wyższości socjalizmu nad kapitalizmem.

Lato 1955. Zapowiedź politycznych zmian

Komitet festiwalowy w niecały rok przygotował obszerny program, zaplanował zakwaterowanie i wyżywienie dla delegatów i delegatek, zamówił setki tysięcy druków i pamiątek. W całej Polsce młodzi ludzie pracowali w tzw. czynie festiwalowym, by umożliwić przybycie do Warszawy zagranicznym delegacjom, a także mieć szansę samemu pojechać do stolicy.

V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Wolność i Pokój trwał od 31 lipca do 15 sierpnia 1955 roku i przyciągnął do Warszawy niemal 170 tysięcy młodych ludzi z Polski i z całego świata. Nietrudno zauważyć, nawet w oficjalnych przekazach, że impreza szybko rozlała się poza sztywne ramy programu, stając się wielkim świętem młodości, zabawy: w stolicy socjalistycznego kraju nagle zagościł duch otwartości, muzyki, tańca i barwnego entuzjazmu.

Dla ogromnej większości Polek i Polaków uczestniczących w wydarzeniu była to pierwsze spotkanie z osobami innych ras, kultur, języków. W naszym kraju powoli nadchodziła kulturalna i polityczna odwilż, a to lato było, całkowicie wbrew intencjom krajowych organizatorów, zalążkiem rodzących się przemian. 

Na wystawie "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955" tytułowe wydarzenie stało się punktem wyjścia do refleksji o połowie lat 50. XX wieku. Zespół kuratorski w osobach Zofii Rojek i Błażeja Brzostka przedstawia przygotowania i przebieg festiwalu w kontekście społecznym, politycznym i kulturowym.

"Dwa tygodnie bezbrzeżnego szczęścia"

Istotne wątki wystawy to między innymi odwilż polityczna, dekolonizacja Afryki i Azji, odbudowa Warszawy i przestrzeń publiczna stolicy. Będzie można obejrzeć zaprezentowane materiały archiwalne i pamiątki z festiwalu (plakaty, pocztówki, chusty, przypinki, programy), fotografie, socrealistyczne rzeźby i malarstwo.

Ważnym elementem wystawy i prac nad nią była zbiórka pamiątek i wspomnień z festiwalu, dzięki czemu będzie można także posłuchać wspomnień uczestniczek i uczestników. 

– O Festiwalu 1955 często mówi się bardzo entuzjastycznie. Jeden z tłumaczy po latach wspominał wydarzenie jako „dwa tygodnie bezbrzeżnego szczęścia”. To także moment, w którym powstało wiele legend miejskich – zauważa współkuratorka wystawy, Zofia Rojek. – Podczas spotkań wysłuchaliśmy wspomnień i opowieści o doświadczeniach oraz otrzymaliśmy wyjątkowe pamiątki, które współtworzą wystawę.

Z kolei przygotowane specjalnie na wystawę dzieła Yulii Krivich i Pauliny Włostowskiej pokazują, że Festiwal 1955 to nie tylko historyczne wydarzenie sprzed 70. lat, lecz także impuls dla współczesnej praktyki artystycznej. 

Imprezy towarzyszące

W lipcu i sierpniu po wystawie oprowadzi Błażej Brzostek. Jesienią odbędą się także oprowadzania autorskie, podczas których zaproszeni eksperci i ekspertki w powiązanych z tematyką wystawy dziedzinach zaproponują własne ścieżki zwiedzania i interpretacje. W programie także wykłady i debata.

Wielość wątków poruszanych na wystawie przełoży się na bogatą ofertę edukacyjną. Szkoły będą mogły skorzystać z lekcji muzealnych, a także z warsztatów i spotkań dla kadry nauczycielskiej o problemie pracy nad lekturami wywołującymi posttraumę. W ramach corocznej akcji Lato w Muzeum zaplanowane zostały warsztaty rodzinne. W programie znajdą się także wydarzenia dostępne dla osób z niepełnosprawnością.

Wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955" w Muzeum Warszawy będzie otwarta od 18 czerwca do 21 grudnia 2025. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych.