W Muzeum Warszawy rusza wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955”

Wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955" w Muzeum Warszawy poświęcona jest V Światowemu Festiwalowi Młodzieży i Studentów o Wolność i Pokój. Trwający 15 dni festiwal stał się najbardziej spektakularnym wydarzeniem tamtego czasu, doświadczeniem pokoleniowym dla wielu osób wkraczających w dorosłość po drugiej wojnie światowej, w realiach Polski Ludowej.

W Muzeum Warszawy rusza wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955”

Uczestniczka V Festiwalu Studentów i Młodzieży podczas pochodu w Al. Ujazdowskich, sierpień 1955

Foto: mat. prasowe/Muzeum Warszawy/Wojciech Jankowski

Dekadę po wojnie Warszawa wciąż odradzała się z ruin. Społeczeństwo było młode, przyrost naturalny wysoki, dostęp do edukacji stał się ułatwiony, migracja ze wsi do miast i awans społeczny - coraz powszechniejsze. Ale zarazem to także czas terroru politycznego i wszechogarniającej propagandy. W 1955 roku Związek Młodzieży Polskiej otrzymał zadanie współorganizacji, pod egidą Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej, spotkania młodych ludzi z całego świata. Pod hasłem "O wolność i pokój" krył się propagandowy cel ukazania wyższości socjalizmu nad kapitalizmem.

Lato 1955. Zapowiedź politycznych zmian

Komitet festiwalowy w niecały rok przygotował obszerny program, zaplanował zakwaterowanie i wyżywienie dla delegatów i delegatek, zamówił setki tysięcy druków i pamiątek. W całej Polsce młodzi ludzie pracowali w tzw. czynie festiwalowym, by umożliwić przybycie do Warszawy zagranicznym delegacjom, a także mieć szansę samemu pojechać do stolicy.

V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Wolność i Pokój trwał od 31 lipca do 15 sierpnia 1955 roku i przyciągnął do Warszawy niemal 170 tysięcy młodych ludzi z Polski i z całego świata. Nietrudno zauważyć, nawet w oficjalnych przekazach, że impreza szybko rozlała się poza sztywne ramy programu, stając się wielkim świętem młodości, zabawy: w stolicy socjalistycznego kraju nagle zagościł duch otwartości, muzyki, tańca i barwnego entuzjazmu.


Dla ogromnej większości Polek i Polaków uczestniczących w wydarzeniu była to pierwsze spotkanie z osobami innych ras, kultur, języków. W naszym kraju powoli nadchodziła kulturalna i polityczna odwilż, a to lato było, całkowicie wbrew intencjom krajowych organizatorów, zalążkiem rodzących się przemian. 

Na wystawie "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955" tytułowe wydarzenie stało się punktem wyjścia do refleksji o połowie lat 50. XX wieku. Zespół kuratorski w osobach Zofii Rojek i Błażeja Brzostka przedstawia przygotowania i przebieg festiwalu w kontekście społecznym, politycznym i kulturowym.


"Dwa tygodnie bezbrzeżnego szczęścia"

Istotne wątki wystawy to między innymi odwilż polityczna, dekolonizacja Afryki i Azji, odbudowa Warszawy i przestrzeń publiczna stolicy. Będzie można obejrzeć zaprezentowane materiały archiwalne i pamiątki z festiwalu (plakaty, pocztówki, chusty, przypinki, programy), fotografie, socrealistyczne rzeźby i malarstwo.

Ważnym elementem wystawy i prac nad nią była zbiórka pamiątek i wspomnień z festiwalu, dzięki czemu będzie można także posłuchać wspomnień uczestniczek i uczestników. 

– O Festiwalu 1955 często mówi się bardzo entuzjastycznie. Jeden z tłumaczy po latach wspominał wydarzenie jako „dwa tygodnie bezbrzeżnego szczęścia”. To także moment, w którym powstało wiele legend miejskich – zauważa współkuratorka wystawy, Zofia Rojek. – Podczas spotkań wysłuchaliśmy wspomnień i opowieści o doświadczeniach oraz otrzymaliśmy wyjątkowe pamiątki, które współtworzą wystawę.


Mój pamiętnik festiwalowy, właśc. Roma Perłowska, 1955 Mój pamiętnik festiwalowy, właśc. Roma Perłowska, 1955

Z kolei przygotowane specjalnie na wystawę dzieła Yulii Krivich i Pauliny Włostowskiej pokazują, że Festiwal 1955 to nie tylko historyczne wydarzenie sprzed 70. lat, lecz także impuls dla współczesnej praktyki artystycznej. 


Chusta pamiątkowa proj. Jana Lenicy, 1955, Muzeum Warszawy.jpg Chusta pamiątkowa proj. Jana Lenicy, 1955, Muzeum Warszawy.jpg

Imprezy towarzyszące

W lipcu i sierpniu po wystawie oprowadzi Błażej Brzostek. Jesienią odbędą się także oprowadzania autorskie, podczas których zaproszeni eksperci i ekspertki w powiązanych z tematyką wystawy dziedzinach zaproponują własne ścieżki zwiedzania i interpretacje. W programie także wykłady i debata.

Wielość wątków poruszanych na wystawie przełoży się na bogatą ofertę edukacyjną. Szkoły będą mogły skorzystać z lekcji muzealnych, a także z warsztatów i spotkań dla kadry nauczycielskiej o problemie pracy nad lekturami wywołującymi posttraumę. W ramach corocznej akcji Lato w Muzeum zaplanowane zostały warsztaty rodzinne. W programie znajdą się także wydarzenia dostępne dla osób z niepełnosprawnością.

Wystawa "Lato, które zmieniło wszystko. Festiwal 1955" w Muzeum Warszawy będzie otwarta od 18 czerwca do 21 grudnia 2025. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych.