Spodek do remontu. Architektoniczny symbol Katowic czekają kontrowersyjne zmiany (Dobrze Zaprojektowane/Trójka)
Spodek do remontu. Symbol Katowic czekają kontrowersyjne zmiany
2025-03-26, 11:03 | aktualizacja 2025-03-26, 11:03
Mamy w Polsce budynek, którego konstrukcję podziwiają inżynierowie z całego świata. Powstał 54 lata temu, a zaprojektowany został przez profesora Wacława Zalewskiego. To katowicki Spodek, którego pokrycie, rozpięte na stalowych linach i oparte na nowatorskim systemie słupów i lin, opisywane jest w podręcznikach do architektury na całym świecie.
W czasie zapowiadanego remontu, władze Katowic zamierzają wymienić schody i tarasy będące charakterystyczną częścią Spodka. Architekci przestrzegają, że trzeba tego dokonać z należytą starannością - opowiada Anna Dudzińska.
Posłuchaj
6:11
Dodaj do playlisty
Remont, który może zniszczyć
Halę Widowiskowo-Sportową "Spodek" oddano do użytku w 1973 roku; zbudowano ją według projektu Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego. Od samego początku budzi ona zachwyt między innymi ze względu na zastosowane rozwiązania oraz swój futurystyczny wręcz projekt. W ubiegłej dekadzie obiekt przeszedł już kilka remontów. Teraz planowany jest kolejny, który obejmie schody i taras wokół Spodka. Według planów zostaną one zburzone oraz wymienione. Ta zmiana budzi jednak obawy wśród miłośników architektury, nie tylko z Katowic.
Bartosz Bukowski, architekt i wykładowca na uczelni ETH w Zurychu podkreśla, że remont w tym przypadku musi być przeprowadzony z wyjątkową starannością. Wymiana schodów i tarasu stwarza bowiem zagrożenie dla obiektu. Konstrukcja Spodka i architektura tworzą tu bowiem całość. - Wydaje mi się, że intencja miasta jest na pewno dobra. Problemem jest relacja do tego, jak wygląda dokumentacja. Renowacja tego typu obiektów jest wyjątkowo trudna - ocenia rozmówca Anny Dudzińskiej.
- To był faktycznie jeden z pierwszych obiektów, który używał systemu tensegrity, gdzie elementy na ściskanie są połączone z elementami na rozciąganie. Tak jakby wykorzystują one możliwość stali jako materiału i umożliwiają przykrycie gigantycznych rozpiętości przy niesamowicie małej ilości materiału - opowiada architekt.
Przeczytaj także:
- Ikona starożytności. Panteon w Rzymie i jego architektura
- Kąpielisko Therme Vals - architektoniczna perełka w szwajcarskich Alpach
- "Brutalista", Bauhaus, Marcel Breuer, czyli korzenie brutalizmu
Znikające dzieła pionierskiego architekta
Pomysłodawcą tego niezwykłego rozwiązania w konstrukcji hali jest prof. Wacław Zalewski. Jego pionierskie konstrukcje, nie tylko Spodek, są omawiane na zagranicznych uczelniach. Niestety, w ostatnich dekadach część z nich zniknęła z ulic polskich miast. - Twórczość prof. Zalewskiego jest częścią programu. Niestety, w ostatnich 20 latach obserwowaliśmy w Polsce, jak jego budynki były wyburzane: Supersam, pawilon Chemii i katowicki dworzec; on został odbudowany, ale trudno powiedzieć, że to to samo - wyjaśnia Bartosz Bukowski. - To jakby ktoś postawił podróbkę zamiast "Dawida", zburzył rzeźbę Michała Anioła i powiedział, że to jest to samo - dodaje.
Konstrukcyjny majstersztyk
- Tak to zrobiono, że ten obiekt pracuje w całości, jak talerz. Niezależnie od tego słabego gruntu, szkód górniczych, on po prostu w całości pracuje i nic się nie dzieje - podkreśla architekt Robert Konieczny. - Majstersztykiem absolutnym jest jednak dach. To rekord świata. Było to do tego stopnia nowatorskie, że kiedy trwały prace nad konstrukcją, to zostały zatrzymane, bo ktoś stwierdził, że tam jest błąd. Zostało to jeszcze raz policzone i okazało się, że wszystko jest okej - zwraca uwagę rozmówca Anny Dudzińskiej.
Jednocześnie Robert Konieczny tłumaczy, że nawet dziś stworzenie takiego obiektu stanowiłoby ogromne wyzwanie. - To jest konstrukcyjny majstersztyk. Trzeba oddać cześć architektom za to, że został on doprowadzony w sensie wizualnym do końca w sposób doskonały - komentuje architekt.
***
Tytuł audycji: Dobrze Zaprojektowane
Autorka: Anna Dudzińska
Data emisji: 26.03.2025
Godzina emisji: 11.30
qch/kor