2025-01-06, 16:01 | aktualizacja 2025-01-06, 16:01
Święto Trzech Króli to popularna nazwa Uroczystości Objawienia Pańskiego. Wiąże się ona z biblijną historią mędrców, którzy przybyli do Betlejem po narodzeniu Jezusa, by oddać Mu pokłon. Scena pokłonu trzech monarchów w ciągu wieków stała się motywem licznych dzieł sztuki oraz inscenizacji teatralnych, także jasełkowych. Święto Trzech Króli to dziś nie tylko uroczystość kościelna, ale podobnie jak w Polsce, także w wielu krajach to dzień ustawowo wolny od pracy.
Stałym punktem świętowania w tym dniu stały się Orszaki Trzech Króli. Ich historia rozpoczęła się w szkole "Żagle" prowadzonej przez Stowarzyszenie "Sternik". W 2005 roku w skromnych, kameralnych warunkach, na zwykłej szkolnej scenie wystawiono jasełka. Od początku kluczowym założeniem było, by w przedstawieniu udział brały wszystkie dzieci. Cztery lata pojawił się pomysł, żeby dotychczas typowo szkolne jasełka wystawić je w przestrzeni miejskiej oraz zaprosić do wspólnego świętowania mieszkańców Warszawy oraz turystów.
- Orszak Trzech Króli to pomysł, który łączy dwie polskie tradycje: kolędniczą, czyli chodzenia do domów i śpiewania kolęd, i jasełkową, czyli teatralnego przedstawienia tego, co wydarzyło się 2 tys. lat temu. To symbol otwarcia Jezusa na pogan. Mędrcy byli poganami; ludźmi, którzy poprzez rozum chcieli dotrzeć do prawdy. Studiowali kosmos, przyrodę, i doszli do wniosku, że wydarzyło się coś wielkiego i trzeba ruszyć w drogę - wyjaśnia Piotr Giertych, pomysłodawca Orszaku Trzech Króli.
Rozmówca Pawła Turskiego dodaje, że w 2025 roku padł rekord pod względem liczby miejscowości, przez które przejdą orszaki. - W tym roku ponad 900 miejscowości w Polsce realizuje w zasadzie to samo. (...) Jest to piękna tradycja, która łączy trzy pokolenia. Wszyscy dobrze się bawią, ponieważ przekaz religijny, który tam jest, jest związany z radością. Jednocześnie pilnujemy, by nie było tam przekazów politycznych albo społecznych.
Od kiedy jednak na ziemiach polskich obchodzimy Uroczystość Objawienia Pańskiego? Jak wskazuje Małgorzata Jaszczołt, etnografka Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi, święto towarzyszy nam od czasów przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I. - Generalnie w Kościele to święto należy do jednych z najstarszych świąt. Kościół grecki obchodził je już w III wieku; Kościół zachodni zaczął obchodzić je w IV w. - tłumaczy ekspertka.
Co prowadziło mędrców?
W Ewangelii św. Mateusza możemy przeczytać, że drogę trzem mędrcom wskazywała gwiazda na niebie. Jest on jednak dość lakoniczny. - Ewangelia Mateusza jest jedyną ewangelią, która wspomina to zdarzenie. Na tym musimy bazować, jeżeli wchodzimy w interpretacje - przyznaje Piotr Witek, astronom z planetarium Centrum Nauki Kopernik. - Nauka ma tu do dyspozycji dość ubogi materiał źródłowy. Ten opis i wcześniejsza wzmianka, że widzieli gwiazdę na wschodzie, to wszystko - wyjaśnia. Rozmówca Pawła Turskiego tłumaczy, że w historii gwieździe prowadzącej do Betlejem jest sporo znaków zapytania. - Czy to było zjawisko astronomiczne? Nie wiemy. Sami ojcowie Kościoła mieli co do tego wątpliwości. Jan Chryzostom w IV wieku naszej ery zwracał uwagę, że gwiazdy nie robią tak, że idą gdzieś i zatrzymują się nad konkretnym miejscem. Gwiazda Betlejemska była więc cudem, a nie zjawiskiem, które ma wyjaśnienie naturalne, i nie ma sensu go szukać - zwraca uwagę ekspert.
Skoro dysponujemy jednak coraz większą wiedzą astronomiczną, a jednocześnie bardziej zaawansowanymi narzędziami, może warto spróbować poszukać odpowiedzi? Jedną z najpopularniejszych, i najstarszych teorii jest koniunkcja Jowisza i Saturna. - Już bodaj w XIII wieku pojawiały się wzmianki, że zbliżenie się tych ciał niebieskich mogło być znakiem, który został zapisany jako Gwiazda Betlejemska - opowiada gość Trójki.
🫅🏽🫏🐫 Orszak Trzech Króli przeszedł ulicami Warszawy. W barwnym pochodzie królowie, Maryja brzemienna i Józef.
— Polskie Radio (@polskieradiopl) January 6, 2025
📸 Fot. @mjedrzejka / IAR pic.twitter.com/BMtM7ZPje9
Od 2011 roku dzień 6 stycznia na mocy ustawy jest dniem wolnym od pracy. Przypada on niedługo po świętach Bożego Narodzenia i Nowym Roku. Przy odpowiednim ułożeniu dni w kalendarzu, i wykorzystaniu urlopu, możliwe jest więc nawet kilkanaście dni wolnych od pracy.
Tak wiele dni, kiedy sklepy i punkty usługowe są zamknięte bądź otwarte w krótszym wymiarze godzinowym, ma być kosztowne dla państwa. Pojawiły się stwierdzenia, że jeden taki dzień wolny to 6 miliardów złotych straty dla polskiej gospodarki. Ile w tym prawdy? - Wiemy doskonale, że mamy masę branż, które pracują kiedy jest dzień wolny. (...) Trzeba by było te rzeczy uwzględniać. Mało tego mamy też takie obszary, które mają większe obroty w związku z tymi dniami - zaznacza Marek Zuber, ekonomista z Akademii WSB.
- Czy to jest sześć miliardów złotych straty? Nie wiem; myślę, że to jest mniej. Nie jesteśmy w stanie tego policzyć. Nie wiemy, czy to sześć miliardów, czy dwa miliardy - ocenia ekspert. - Jakaś strata z pewnością jest, ale mamy branże, które prawdopodobnie mają dzięki temu większe obroty, na przykład turystyka czy gastronomia. Ale powinniśmy mówić przy dniach wolnych o wszystkim; również o tym, ile Polacy pracują w ciągu roku. Jesteśmy jednym z czterech, pięciu najbardziej zapracowanych narodów na świecie - podkreśla ekonomista.
***
Tytuł audycji: "Trzech Króli w Polsce"
Prowadzi: Paweł Turski
Goście: Piotr Giertych (pomysłodawca Orszaku Trzech Króli), Małgorzata Jaszczołt (etnografka, Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi), Piotr Witek (astronom),
Data emisji: 6.01.2025
Godzina emisji: 14.08
qch
