Festiwal Góry Literatury 2024

- Pierwsze edycje festiwalu odbywały się na tarasie mojego domu. Ukształtowanie ogrodu pozwalało na stworzenie swoistego amfiteatru. Ale też na bliskość. Cieszę się, że mimo tak ogromnego rozwoju ten rodzaj bliskości pomiędzy gośćmi festiwalowymi a publicznością wciąż jest jednym z najważniejszych elementów tego wydarzenia. Trochę przeraża mnie tegoroczny rozmach, nie sposób wziąć udziału we wszystkich wydarzeniach z równym skupieniem i zaangażowaniem, ale tym bardziej doceniam pracę Fundacji i całego zespołu - mówi Noblistka.

Od 2022 roku Festiwal organizuje Fundacja Olgi Tokarczuk, niezależna organizacja pozarządowa, powołana do życia przez pisarkę niedługo po otrzymaniu przez nią Literackiej Nagrody Nobla.

Jubileuszowy rok

Rok 2024 to jednak nie tylko jubileusz Festiwalu. To także 35. rocznica pierwszych częściowo wolnych wyborów w Polsce, 25. rocznica wstąpienia Polski do NATO i 20. rocznica wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej.

- Rocznice bywają niedoceniane. Dla nas jednak te jubileusze są wyjątkowo istotne, a ich nadzwyczajne nagromadzenie w tym roku ma swoją niezwykłą wartość symboliczną. Festiwal, który stał się już częścią krwiobiegu regionu, przypomina mieszkańcom, właśnie poprzez honorowanie rocznic, że są Europejczykami i wolnymi ludźmi. Podkreśla wartości, jakie się z tymi pojęciami wiążą. Pozwala także na nieskrępowaną dyskusję o przyszłości i o tym, jak nie zmarnować osiągnięć ostatnich 35 lat, jak je korygować, jak mierzyć się z najnowszą historią Polski - mówi Grzegorz Tokarczuk, prezes Fundacji Olgi Tokarczuk.

2024 to również następny rok agresji Rosji przeciwko Ukrainie i kontynuacja wojny w Gazie. To czas symbolicznych i realnych zmian politycznych w Polsce, Europie i na świecie. To okres niepokoju i niepewności, nierzadko chaotyczny i trudny do zdefiniowania, a równocześnie okres nadziei i szans na stabilizację i demokratyzację. Właśnie to swoiste rozdarcie, emocje towarzyszące rozdwojeniu doświadczeń i oczekiwań, lokalne ukojenia i globalne katastrofy oraz wspomniane rocznice podyktowały organizatorom program tegorocznego Festiwalu. To kultura i sztuka najlepiej, najszybciej i najbardziej bezkompromisowo diagnozują sytuację obu światów: rzeczywistego i nierzeczywistego. Organizatorzy nieustająco wierzą w słowa z mowy noblowskiej Fundatorki, które obrali sobie za motto: kiedy zmienia się opowieść, zmienia się świat.

Rekordowa edycja

Na ten rok przygotowano rekordową w historii festiwalu liczbę wydarzeń: ponad 150. W ciągu 11 dni sceny w 23 lokalizacjach Ziemi Kłodzkiej i Aglomeracji Wałbrzyskiej ugoszczą ponad 230 osób. Wydarzenia odbędą się między innymi w Nowej Rudzie, Kłodzku, Wałbrzychu, Świdnicy, Ludwikowicach Kłodzkich oraz na Zamku Sarny w Ścinawce Górnej. W programie przewidziano 11 koncertów, 9 filmów, 5 wystaw, 2 przedstawienia teatralne i 33 warsztaty oraz seminaria Latającego Uniwersytetu Ludowego. Przede wszystkim jednak, jak zawsze, festiwal będzie sceną dialogu - stąd w programie spotkania, debaty i dyskusje ze znakomitymi gośćmi.

Po raz pierwszy w Góry Literatury zostanie włączona inna impreza: Festiwal Tłumaczy Olgi Tokarczuk, który odwiedzi 35 tłumaczek i tłumaczy Noblistki z całego świata (i nie tylko; to także autorki i autorzy przekładów innych znakomitych polskich twórczyń i twórców). Festiwal Tłumaczy to kontynuacja rozpoczętego przez Fundację Olgi Tokarczuk dwa lata temu cyklu spotkań i rozmów o literaturze polskiej widzianej z perspektywy najważniejszych ambasadorów naszej kultury – tych, którzy przenoszą ją za granice języków.

Głośne czytanie, filmy, zagraniczni goście

Ośmieleni sukcesem zeszłorocznego czytania "Empuzjonu", w tym roku organizatorzy zaadaptowali fragmenty "Ksiąg Jakubowych" (w 10. rocznicę wydania powieści) i poprosili o ich interpretację wybitne aktorki i wspaniałych aktorów: Matyldę Damięcką, Helenę Englert, Marka Kondrata, Andrzeja Seweryna i Macieja Stuhra. To nie wszystkie głośne lektury – będą dla nas czytać również Aleksandra Popławska i… Olga Tokarczuk. W paśmie filmowym zaplanowano plenerowy pokaz "Zielonej granicy" Agnieszki Holland i rozmawę z reżyserką o tym, co zmieniło się w naszej rzeczywistości i opisywanym przez nią świecie przez ostatni rok. Obejrzymy też filmy dokumentalne Andrzeja Titkowa, ostatni film Marcina Giżyckiego, nową filmową biografię Andrzeja Seweryna, nagrodzone Oscarem "20 dni w Mariupolu" Mstysława Czernowa oraz dwa filmy Ariego Folmana: "Kongres" i "Walc z Baszirem".

Zaproszenie przyjęli również artyści izraelscy (oprócz Ariego Folmana odwiedzi nas Jakov Z. Mayer) i palestyńscy. Posłuchamy Adani Shibli, autorki głośnego "Drobnego szczegółu", a pisarka i dziennikarka Bekriah Mawasi opowie o literaturze i kulturze palestyńskiej. Przywrócono także pasmo czeskie, niegdyś mocno obecne na Festiwalu: na scenach zaprezentują się między innymi Radka Denemarková i Petra Dvořáková.

Serce festiwalu: literatura

Niezmiennie najwięcej miejsca poświęcone zostanie literaturze polskiej. O swoich ostatnich książkach – i nie tylko – porozmawiają Joanna Bator, Wojciech Bonowicz, Wojciech Chmielarz, Sylwia Chutnik, Jacek Dehnel, Katarzyna Groniec, Wioletta Grzegorzewska, Urszula Honek, Eliza Kącka, Marzanna Bogumiła Kielar, Joanna Kuciel-Frydryszak, Małgorzata Lebda, Joanna Mueller, Michał Rusinek, Barbara Sadurska, Paweł Sołtys, Agnieszka Taborska, Krzysztof Varga, Filip Zawada, Jakub Żulczyk i wielu, wielu innych.

Nie zabraknie rozmów wokół książek popularnonaukowych i biografii. Na naszych scenach zagoszczą nie tylko literaci i literatki, ale też filozofowie i filozofki, naukowcy, naukowczynie, historycy i historyczki sztuki, psychologowie, psycholożki, prawnicy, prawniczki, ekologowie, ekolożki, aktywiści, aktywistki, publicyści, publicystki, dziennikarze i dziennikarki.

Sprawy społeczne i polityczne

Dużo miejsca jak zawsze poświęcone zostanie zagadnieniom ekologicznym. Oznacza to rozmowy o zmianach klimatu, przemyśle mięsnym i ekologizowaniu ekonomii. Nie tylko będą to dyskusje o przyrodzie, lecz również  promowanie proekologicznych rozwiązań: bezpłatny transport zbiorowy, ograniczona produkcja śmieci, odejście od wyrobów z plastiku, a w strefie gastronomicznej znajdzie się wyłącznie kuchnia bezmięsna. W programie przewidziano także spacery po Nowej Rudzie, oglądając miejską roślinność i wędrować po Parku Narodowym Gór Stołowych oraz gotować wegańskie dania.

Ponownie zostaną równiez podjęte tematy równościowe - oznacza to rozmowy o transpłciowości, języku wrażliwym
i różnorodnych rolach kobiet. Wreszcie zajmiemy się sprawami politycznymi. - Chyba czas na paradoksalne, wydawałoby się, przedefiniowanie pojęcia "ludzie kultury". To, że są nimi artyści i artystki na naszych scenach jest oczywiste. Ale z naszej perspektywy i z perspektywy scen właśnie prawdziwymi ludźmi kultury jest nasza publiczność. W czasie dużych wydarzeń kulturalnych nieocenioną wartością jest to, że możemy się wszyscy wyraźnie zobaczyć i usłyszeć. Banalne stwierdzenie, że „sztuka zmienia świat dzięki swoim odbiorcom” domaga się nieustannego przypominania w okresie narastających globalnych kryzysów - mówi Irek Grin, przewodniczący Rady Fundacji Olgi Tokarczuk i dyrektor programowy Festwialu. 

Muzyka, sztuka, teatr 

Nieodłączną częścią Festiwalu są koncerty. Będzie ich – jak większości wydarzeń podczas tej edycji – najwięcej w historii. Po raz pierwszy wystepy odbędą na koniec każdego dnia festiwalowego, a nie tylko na terenie Zamku Sarny. Wystąpi tam silna wrocławska i dolnośląska reprezentacja: Hurt, Lech Janerka, LUC i Rebel Babel, Skalpel. Poza nimi: Fisz Emade, Katarzyna Groniec, Kortez, Ørganek, Pablopavo i Ludziki, Vito Bambino – a to nie wszyscy.

Wraz z niezwykłą partnerką Festwalu Jagą Hupało oraz artystami i artystkami z nią związanymi, z Anną M. Kramm na czele, a także we współpracy z Magdaleną Mielnicką i jej galerią NOWA art space organizatorzy zaproponują wiele wernisaży i performensów. Na Zamku Sarny pojawi się zbiorowa ekspozycja prac kilkudziesięciu artystek i artystów, a indywidualne wystawy zaprezentują między innymi Maja Gajewska i Wojciech Siudmak. Nowością w tegorocznym programie są spektakle. Teatr Nowy Proxima zaprezentuje "Komediantkę" na podstawie Czechowa i Bernharda, natomiast Teatr THB - adaptację powieści Olgi Tokarczuk "E.E.".

Pełny program 10. edycji Festiwalu Góry Literatury jest dostępny tutaj.