Szczepionka przeciw fentanylowi? To możliwe! Trwają prace, wyniki są obiecujące

• Fentanyl to uzyskany pod koniec lat 50. XX wieku działający przeciwbólowo syntetyczny związek należący do szerokiej grupy opioidów. Został opracowany z myślą o pacjentach onkologicznych.
• Do tej samej grupy opioidów należą m.in. wykorzystywane terapeutycznie kodeina i loperamid, ale także będąca silnym narkotykiem heroina.
• Fentanyl działa do 50 razy silniej niż heroina i do 100 razy silniej niż morfina. Jest niezwykle niebezpieczny, kiedy jest używany poza kontrolą medyczną: dawka śmiertelna wynosi 2 mg.

Fentanyl jest niezwykle tani w produkcji, a jego nielegalna sprzedaż może przynieść do 20 razy więcej niż dystrybucja heroiny. Jest także niezwykle silnie uzależniający oraz niesie ze sobą bardzo duże ryzyko zgonu z powodu przedawkowania.

Śmiertelnie groźna euforia

– Fentanyl poza tym, że jest substancją przeciwbólową, to także prowadzi do euforii, podobnie jak heroina. Problem z kryzysem opioidowym, jak jest nazywana obecna sytuacja, polega na tym, że fentanyl zaczął być dodawany do heroiny i sprawiał, że taka kombinacja była jeszcze bardziej uzależniająca dla osób przyjmujących – tłumaczy dr hab. Piotr Rzymski z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. – Kupując taką substancję na ulicy, nie wiemy, jaka dokładnie jest dodana dawka fentanylu do takiej mieszanki. W rezultacie rośnie ryzyko przedawkowania: problemów oddechowych i zgonu – wskazuje.

Obecnie fentanyl na dużą skalę produkowany jest w Chinach i Meksyku, a więc łatwiej dociera do USA. To jest jednym z powodów, dla których to właśnie ten kraj mierzy się z największymi na świecie problemami z powodu kryzysu opioidowego. Europa jak na razie wydaje się mniej zagrożona.

– I rzeczywiście w Stanach Zjednoczonych ten problem narasta: to jest już ponad 70 tys. ludzi rocznie, którzy umierają, i ta liczba cały czas rośnie – dodaje Trójkowy gość.

Przeczytaj także

• Walka z uzależnieniami wśród dzieci i młodzieży
• "Nowe substancje psychoaktywne są coraz bardziej niebezpieczne". Psycholog ostrzega przed narkotykami
• Krztusiec, odra i różyczka wracają do Europy. "Powinny działać edukacja i rozsądek"
• Zagrożenie wirusem HPV. Rzecznik resortu zdrowia zapowiada szerszą promocję szczepień

Szczepionka terapeutyczna

Dlatego to Stany Zjednoczone są liderem w pracach nad szczepionką przeciwko fentanylowi. Idea nie jest nowa, a zasada ostatecznie podobna jak w przypadku zwykłych szczepionek. – Klasyczne szczepionki przeciw patogenom mają ukierunkować organizm do neutralizowania patogenu, jak wirus bądź bakteria. A w przypadku szczepionki przeciwko fentanylowi chodzi o to, aby układ odpornościowy ukierunkować do identyfikowania fentanylu w organizmie i neutralizowania go – wyjaśnia rozmówca Radosława Nałęcza. – Chodzi więc o to, żeby przez taki preparat pobudzić produkcję przeciwciał, które zamiast rozpoznawać patogeny, będą rozpoznawać fentanyl i będą go wiązać. A wiążąc go, uniemożliwią mu przechodzenie do mózgu, gdzie wywołuje efekty euforyczne. Uniemożliwią mu też wywoływanie efektu przeciwbólowego i przyspieszą jego eliminację z organizmu – wskazuje.

– A więc nie mówimy o szczepionce profilaktycznej, ale o szczepionce terapeutycznej, skierowanej do osób, które walczą z uzależnieniem od fentanylu. Bo wiemy, że osoby uzależnione od opioidów w fazie abstynencji mają niestety bardzo wysokie ryzyko nawrotu. Zakładamy, że ten nawrót nastąpi, a szczepionka miałaby wyłączyć całą kaskadę zdarzeń, która miałaby wystąpić, kiedy w fazie abstynencji przyjmiemy fentanyl. Bo on nie będzie działać – stwierdza.

Posłuchaj

12:13

Czy powstanie szczepionka przeciwko fentanylowi i innego rodzaju substancjom uzależniającym? (Program środka/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Program Środka
Prowadzi: Radosław Nałęcz
Gość: dr hab. Piotr Rzymski (Uniwersytet Medyczny w Poznaniu)
Data emisji: 6.05.2024
Godziny emisji: 12.15

pr/wmkor