Dezinformacja – zmora XXI wieku. Czy da się jej unikać, jak jej przeciwdziałać?

• Dezinformacja to nie jest kłamstwo, tak samo jak dezinformacja nie jest prawdą: to coś, co bardzo sprytnie balansuje pomiędzy. Dlatego tak trudno ją zdefiniować, dopaść, zdiagnozować.
• Dezinformacja towarzyszy nam już co najmniej od czasów rzymskich, kiedy to wykorzystywał ją Marek Antoniusz prowadząc walkę o władzę z Oktawianem.

Wg firmy Deloitte, która powołuje się na badania Digital Consumer Trends, ¾ Polaków spotkało się z dezinformacją w mediach społecznościowych, co trzeci badany uważa, że to zjawisko zdecydowanie się nasila. W roku 2024 ludzkość łącznie spędzi w mediach społecznościowych 500 milionów lat! A to oznacza, że częściej będziemy narażeni na dezinformację.

Zdradziecka fascynacja informacją

Spotykamy się z dezinformacją codziennie i to wielokrotnie. Czy jest jakaś szczepionka, by nie ulegać tym zmanipulowanym informacjom? – Nie ma i długo jeszcze mieć jej nie będziemy. Potrzeba ciekawych wiadomości, informacji, które nas fascynują z tego czy innego powodu, jest tak nieodłączną potrzebą ludzką, że znalezienie takiej szczepionki, która nas zabezpieczy raz, a dobrze, jest bardzo trudna – tłumaczy płk. Dariusz Niedzielski, analityk MON, który zajmuje się dezinformacją w internecie w kontekście bezpieczeństwa. Ma jednak pewna radę: – Natomiast zdecydowanie trzeba myśleć o swego rodzaju higienie: przygotowaniu się, umiejętności odróżnienia informacji ciekawej i przydatnej od informacji po prostu ciekawej, ale niekoniecznie prawdziwej. I to jest prawdziwe wyzwanie – wskazuje.

Edukacja: skuteczną szczepionką?

Bardziej optymistyczny jest drugi z gości, który uważa, że jednak mamy skuteczną szczepionkę przeciwko dezinfomacji: krytyczny umysł i edukację medialna. – Wydaje mi się, że to są dwie podstawowe rzeczy, które mogą nas ustrzec od dezinformacji. Natomiast to jest tak, jak ze szczepionkami: nie zawsze są w 100 procentach skuteczne. I myślę, że dezinformacja była z nami od zawsze i na zawsze pozostanie – ocenia Marcel Kiełtyka, członek zarządu Stowarzyszenia Demagog oraz mentor Akademii Fact-Checkingu. – Bardziej chodzi o skalę i negatywne skutki tej dezinformacji. Musimy uświadamiać i edukować społeczeństwo, aby ludzie sami mogli weryfikować informacje – stwierdza.

Przeczytaj także

• Trolle i fake newsy: jak je rozpoznać, co z nimi zrobić?
• Przeładowanie informacyjne zatruwa i uzależnia coraz więcej ludzi. Jak temu przeciwdziałać?
• Sztuczna inteligencja a fałszywe treści. Czy algorytmy mogą nas oszukać?

Dezinformacja, wielogłowa hydra

Problemem jest jednak także to, że sama dezinformacja jest tematem największej liczby dezinformacji. – Stare powiedzenie mówi, że zanim prawda zdąży włożyć buty, kłamstwo obiegnie cały świat. Niestety, jeden fake news generuje drugiego i u nas w redakcji widzimy, że nie jesteśmy w stanie sprawdzić wszystkich fake newsów, które pojawiają się w sieci. Sprawdzimy jednego, to na jego miejsce pojawiają się trzy nowe – opowiada gość Klubu Trójki. – Co gorsza fake news dotrze do 10. osób, a nasze sprostowanie tylko do 3-5, w najlepszym razie siedmiu – wyjaśnia.

Pojawił się też problem AI, czyli sztucznej inteligencji: ona w ciągu sekundy potrafi wygenerować tysiące artykułów, które wyglądają bardzo profesjonalnie. Jak sobie z tym poradzić? – Edukacja od najmłodszych lat, uczenie krytycznego myślenia, analizowania i zastanawiania się co, jak zweryfikować. Podstawowe pytania, które muszą się pojawić: kto, co, kiedy, jak, dlaczego? – pułkownik wylicza najważniejsze elementy, dzięki którym można skutecznie walczyć z dezinformacją. – Niestety, dezinformacja z samej swojej definicji jest połączeniem informacji, która jest prawdziwa, z elementem, który jest nieprawdziwy. Ale "łykamy to" w całości – wskazuje.

Posłuchaj

50:32

Jak walczyć z dezinformacją? Czy jest na nią skuteczna szczepionka? (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Katarzyna Stoparczyk
Goście: płk. Dariusz Niedzielski (analityk MON) i Marcel Kiełtyka (członek zarządu Stowarzyszenia Demagog, mentor Akademii Fact-Checkingu)
Data emisji: 30.04.2024
Godzina emisji: 20.07

pr/pj