Los uciekiniera. Reportaż "Węzełek" Magdy Skawińskiej (Reportaż w Trójce)
Los uciekiniera. Reportaż "Węzełek" Magdy Skawińskiej [POSŁUCHAJ]
2024-01-31, 08:01 | aktualizacja 2024-10-02, 15:10
Wojna, bieda, zmiana granic, reżim polityczny… różne są powody zmiany miejsca zamieszkania. Kiedyś uciekinierzy wkładali najpotrzebniejsze rzeczy w chustkę i zawiązywali jej rogi, tworząc węzełek. Dziś pakują plecaki lub walizki. Zmienił się bagaż uciekiniera czy wygnańca, nie zmieniło się jednak to, że ludzie nadal szukają lepszego miejsca do życia.
20 lat temu we Wrocławiu powstała Fontanna Pamięci. Jej autorem jest profesor Akademii Sztuk Pięknych z Poznania, Maciej Szańkowski. Pomnik został pomyślany jako instalacja kilku elementów: odlanego z brązu, ogromnego węzełka, ustawionego na granitowym brzegu fontanny, zatopionych w wodzie kluczy i napisu: PANTA RHEI – "Wszystko płynie".
Symbolika rzeźby odwołuje się do historii Wrocławia i przesiedleńczych losów jego mieszkańców. Przypomina o tułaczym losie wielu wrocławian i oddaje cześć pamięci czasów powojennych. Pomnik symbolizuje ludzi siłą wyrwanych ze stron ojczystych, uchodźców, uciekinierów, wysiedlonych.
Źródło: Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej/YouTube
Kluczyk i węzełek
Fundatorami pomnika byli ówcześni właściciele galerii handlowej, przy której stanęła Fontanna. - Pan profesor przyjechał i mówił, że ma pomysł na wykorzystanie książki, którą kiedyś czytał, "Kluczyk Yale", bo Wrocław ma coś wspólnego ze Lwowem - tłumaczy Jacek Łozowski, fundator konstrukcji.
- Ma coś wspólnego z racji częściowego pochodzenia niektórych obywateli z tamtych stron, którzy zostali przesiedleni do Wrocławia. Ale ci obywatele musieli stamtąd uciekać, byli wyrzucani. Podobną sytuację mieli obywatele niemieccy we Wrocławiu, którzy po upadku Festung Breslau decyzją mocarstw zostali stąd usunięci. Symbolem tej ucieczki był węzełek i kluczyk - opowiada.
Twórca Fontanny dodaje, że pomysł na węzełek odlany w brązie pojawił się u niego podczas wizyty na terenie Białorusi. - Przyszło mi do głowy, że ten węzełek łączy się silnie ze społeczeństwem, które stamtąd przybyło. Byłem na ziemiach, z których tak dużo ludzi wyjechało - mówi Maciej Szańkowski.
Utracony dom i bezpieczeństwo
"Węzełek" był symbolicznym znakiem tułaczki, wymuszonej wędrówki, przenoszenia resztek swego dobytku w niewielkim zawiniątku. Natomiast klucze były symbolem utraconego domu, bezpieczeństwa, własności. Były też symbolem przywiązania do miejsca, z którego się pochodziło. W 2022 roku pomnik został zdemontowany i czeka na nową lokalizację. Natomiast do Wrocławia nadal ściągają uciekinierzy z innych krajów. Na ulicach miasta słychać wiele różnych języków.
Najczęściej czytane
- Moda stanu wojennego. Jaką historię opowiadają ubrania?
- Wolontariat towarzyszący. "Obecność" - premierowy reportaż Magdy Skawińskiej [POSŁUCHAJ]
- Rodzina zastępcza, czyli pomoc dla dziecka. Reportaż Magdy Skawińskiej [POSŁUCHAJ]
Bez szans na powrót?
Ala przyjechała prawie 10 lat temu z Białorusi. Była studentką uczelni artystycznej w Mińsku i skorzystała z wymiany z Akademią Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Do walizki spakowała najpotrzebniejsze rzeczy i narzędzia do pracy w glinie. We Wrocławiu skończyła studia i nie zamierza wracać.
Tatiana uciekła z dwójką dzieci po napaści Rosji na Ukrainę. Spakowała w trzy małe plecaki najpotrzebniejsze rzeczy: dokumenty, leki i dodatkową odzież. Klucze od mieszkania zostawiła rodzinie. Na Ukrainie pracowała jako pielęgniarka. We Wrocławiu musiała się przekwalifikować i teraz zajmuje się dziećmi w żłobku. Nie wie, czy wróci kiedykolwiek do domu.
We Wrocławiu mieszkają przedstawiciele ponad 120 krajów świata.
W reportażu wykorzystano muzykę Artura Giordano.
Posłuchaj
31:22
Dodaj do playlisty
***
Tytuł reportażu: "Węzełek"
Autor reportażu: Magda Skawińska
Data emisji: 30.01.2024
Godzina emisji: 22.24
gs/kc/qch/wmkor