Bolesław Leśmian i tajemnice jego twórczości

2023-07-09, 15:07 | aktualizacja 2023-07-09, 15:07

– Trzeba było wielu lektur na temat Kopernika, żeby dowiedzieć się czegoś naprawdę pewnego. Dokładnie taka sama sytuacja jest w przypadku Leśmiana. Jeden autor przepisywał od drugiego, a rzeczy pewnych było niewiele – podkreślał w Polskim Radiu Piotr Łopuszański, biograf Bolesława Leśmiana i Mikołaja Kopernika.

Bolesław Leśmian uznawany jest przez znawców za najbardziej oryginalną indywidualność artystyczną polskiej literatury XX wieku.
Tematyka nieistnienia należała do kwestii podstawowych i zarazem najtrudniejszych, którą poeta poruszał w swojej twórczości.
Jednym z admiratorów twórczości Bolesława Leśmiana był Stanisław Lem.

Dla autora "Solaris" Leśmian stanowił przykład wspaniałego poety "wymyślającego nowe sposoby istnienia". Paradoksalnie owa poetycka wyobraźnia, nieokiełznana językowo i tematycznie, tworząca zachwycające obrazy i historie, krążyła wokół tematu śmierci. Tak jakby u Leśmiana istnienie było wciąż zagrożone przez swoje pozaludzkie i niepokojące przeciwieństwo.

Bolesław Leśmian

Bolesław Leśmian urodził się prawdopodobnie 22 stycznia 1877 roku w Warszawie. Lata szkolne i studenckie spędził w Kijowie. Ukończył tam gimnazjum filologiczne oraz Wydział Prawny.

W latach 1903-1906 podróżował po Europie. We Francji ożenił się z malarką Zofią Chylińską, a w latach 1906-1911 przebywał w Warszawie, gdzie współpracował z Teatrem Artystycznym. Po dwuletnim powrocie do Francji osiedli się w Łodzi, gdzie w sezonie pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Polskiego. W 1918 roku objął stanowisko notariusza w Hrubieszowie, a cztery lata później przeniósł się do Zamościa.

Nowy język śmierci

U Leśmiana istnienie było wciąż zagrożone przez swoje pozaludzkie i niepokojące przeciwieństwo. Był twórcą języka pozwalającego w poezji mówić o podstawowych sytuacjach egzystencjalnych. Stąd też tyle w jego twórczości groteskowych czy fantastycznych "ballad" i "opowieści" o tych, którzy nie żyją, a którzy wciąż w jakiś sposób wyrażają swoje istnienie, walczą o nie, nie chcą zerwać nici łączących ich z materialnym światem.

"Bardzo ludzki Bóg"

Tematyka śmierci nierozerwalnie łączy się w literaturze z kwestiami metafizycznymi, z pytaniem o Byt Najwyższy. Leśmianowski Bóg, jak mówił w jednej z rozmów w Polskim Radiu profesor Marian Stala, jest bardzo ludzki. Przejmującym przykładem tego poetyckiego ujęcia jest wiersz "Żołnierz”. Tytułowy bohater, powróciwszy z wojennej wyprawy, słaby i poraniony, nie znajduje zrozumienia u ludzi. Spotyka na swojej drodze uosobioną figurę Chrystusa Frasobliwego, równie "niedoskonałą", przepełnioną cierpieniem, i wraz z nią wyrusza w świat.

Posłuchaj

49:34

Bolesław Leśmian i tajemnice jego twórczości (Leniwe popołudnie/ Trójka)

Dodaj do playlisty

"Bywalec zieleni" to kolejna książka Piotra Łopuszańskiego poświęcona Bolesławowi Leśmianowi.
Autor przedstawia wiele nieznanych faktów, ciekawych dokumentów, przytacza nowe informacje.
Przypomina także zapomniane teksty poety, obala wiele nieprawdziwych opowieści o nim i jego bliskich, cytuje nekrologi, listy, wspomnienia.

Ponadto w audycji:

Alina Mleczko, wybitna instrumentalistka, nominowana m.in. do Fryderyków opowiedziała o swojej pasji do saksofonu i miłości do jazzu;
Wykonywała utwory m.in. Agnieszki Osieckiej i Marka Gaszyńskiego, piosenkarka Iwona Niedzielska opowiedziała o profilaktyce zdrowotnej.