Reportaż "Nakrywam stół białym obrusem" (Reportaż/ Trójka)
Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Reportaż "Nakrywam stół białym obrusem" [POSŁUCHAJ]
2023-05-04, 10:05 | aktualizacja 2023-05-04, 11:05
3 maja 1791 roku Sejm Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego uchwalił Konstytucję 3 maja – niosącą gwarancje swobód obywatelskich, tradycje chrześcijańskie, tolerancję i wartości Oświecenia – która stała się dokumentem tworzącym późniejszą tożsamość suwerennego narodu. Zapraszamy do wysłuchania reportażu Ewy Michałowskiej pt. "Nakrywam stół białym obrusem".
Uchwalona jako pierwsza w Europie i druga na świecie ustawa rządowa stanowiła dowód patriotyzmu oraz zrozumienia spraw obywatelskich i społecznych.
Aktów o randze konstytucji było w dziejach Europy wiele. Co zatem stanowi o statusie nowoczesnej konstytucji, który jako pierwsza w Europie osiągnąć miała polsko-litewska ustawa zasadnicza? Decyduje o nim zastosowanie w takim akcie kanonu zasad wypracowanych przez oświeceniowych myślicieli.
Podstawy tego kanonu stanowią trzy zasady: postulowanego przez Monteskiusza trójpodziału władz oraz znanych z pism Johna Locke'a i Jeana-Jacques'a Rousseau zasad przyrodzonej wolności i suwerenności narodu. Locke wyjaśniał w "Dwóch traktatach o rządzie", że władza jest powołana jako straż wolności i własności, zaś Rousseau w swojej "Umowie społecznej" wyjaśniał, że jest ona skutkiem umowy zawartej między członkami społeczeństwa, a zatem jest wyrażeniem woli narodu.
>>>Zapraszamy do zapoznania się z serwisem specjalnym <<<
Pierwsza taka...
Konstytucja 3 maja wyróżnia się, zarówno jeśli chodzi o kwestię ujęcia podstaw systemowych państwa w ramy dokumentu, jak i zastosowanie zasady trójpodziału władzy (czego dobitnym przykładem była ujęta po raz pierwszy na piśmie zasada odpowiedzialności ministrów przed parlamentem) oraz wynikających z długich tradycji republikańskich Rzeczpospolitej idei wolności osobistej i suwerenności narodu. Dowodem tego ostatniego było nie tylko uchwalenie dokumentu przez parlament, czyli reprezentację narodu szlacheckiego, ale też potwierdzenie go przez sejmiki ziemskie.
W reportażu wzięli udział: historyk i dziennikarz Andrzej Sowa, historyk Leszek Rodziewicz oraz członkowie Stowarzyszenia Potomków Sejmu Wielkiego: Marek Minakowski, Piotr Biliński i Andrzej Krzyżanowski. W audycji wykorzystano fragmenty słuchowiska Andrzeja Sowy i Krzysztofa Szweda pt. "Duchy Konstytucji".
Posłuchaj
28:28
Dodaj do playlisty
***
Tytuł reportażu: "Nakrywam stół białym obrusem"
Autorka reportażu: Ewa Michałowska
Data emisji: 3.05.2023
Godzina emisji: 22.05
PR Historia/zch