"Scena teatralna Trójki": przed majówką zapraszamy ponownie do Śmiełowa (Trójka)
"Scena teatralna Trójki": zapraszamy ponownie do Śmiełowa [POSŁUCHAJ]
2023-05-02, 11:05 | aktualizacja 2023-05-03, 08:05
Autorskie słuchowisko Tomasza Mana pt. "Adam Mickiewicz w Pałacu w Śmiełowie", składające się z dwóch niezależnych części, Trójka wysłała na konkurs, który tradycyjnie odbywa się podczas Festiwalu Dwa Teatry. Część pierwszą przypomnieliśmy w Wielkanoc. Przed wielką majówką polecamy część drugą słuchowiska. Naszymi gośćmi byli: Dariusz Jaworski – dyrektor Instytutu Książki, oraz Emilian Prałat – kierownik Muzeum Mickiewicza w Śmiełowie.
Bohaterka tej części – filantropka, patriotka – Maria Chełkowska była wraz z mężem Józefem ostatnią właścicielką Śmiełowskiej rezydencji. Chełkowscy uratowali pałac przed pruskim zaborcą pod koniec XIX wieku, wykupując go i, przywracając mu świetność szczególnie w 20-leciu międzywojennym. Nie zdołali jednak uchronić go przed niemieckim okupantem w 1939 roku. Nie udało im się także odzyskać Śmiełowa, przejętego po wojnie przez komunistyczne państwo. Szczęśliwie, dzięki determinacji Marii, powstały w pałacu zalążki jedynego w Polsce Muzeum Adama Mickiewicza, gromadzącego pamiątki po pobycie poety w 1831 roku w majątku należącym wówczas do rodziny Gorzeńskich (epizod opisany w części pierwszej słuchowiska). Część druga opowiada o przyjeździe Marii w latach 40. do zdewastowanego pałacu, pragnącej ocalić to, co po wieszczu pozostało.
Emilian Prałat, oprowadzając nas po Muzeum podczas nagrania części drugiej słuchowiska, zwrócił uwagę na te pamiątki po Mickiewiczu, które świadczyły o tym, że w Śmiełowie właśnie rodził się pomysł pisanego już na emigracji "Pana Tadeusza". Jednym z eksponatów w Muzeum są cymbały. Nieopodal rezydencji znajduje się zabytkowa karczma Jankiela. To prawdopodobnie czas, spędzony przez poetę w Śmiełowie, zaowocował i tymi frazami epopei, które dziś z przyjemnością przywołujemy: "Brzmi Polonez Trzeciego Maja! – Skoczne dźwięki radością oddychają, radością słuch poją" ("Pan Tadeusz", Koncert Jankiela, Księga XII "Kochajmy się").
Posłuchaj
53:35
Dodaj do playlisty
---
Tomasz Man – "Adam Mickiewicz w Pałacu w Śmiełowie" – cz. II – 30.04.23. – 22.05.
Czas trwania – 41’12"
Reżyseria dźwięku – Andrzej Brzoska
Realizacja nagrań – Paweł Zieja
Muzyka – Marek Otwinowski
Występują
Maria Chełkowska – Maria Pakulnis
Mężczyzna – Andrzej Mastalerz
Garderobiana – Małgorzata Rożniatowska
---
Napisanie sztuki opowiadającej historię Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie (część Muzeum Narodowego w Poznaniu), zaproponował Tomaszowi Manowi w Roku Romantyzmu Polskiego dyrektor Instytutu Książki Dariusz Jaworski. Tekst sztuki powstał w miejscu akcji, której część I toczy się w 1831 roku, część II – prawie 120 lat później, już po II wojnie światowej.
W sierpniu 1831 roku Adam Mickiewicz zatrzymał się w wielkopolskiej rezydencji, należącej do rodziny Gorzeńskich. W słuchowisku poznajemy ten epizod z jego życia, próbę przedostania się przez granicę między zaborami pruskim i rosyjskim, z zamiarem przyłączenia się do powstania listopadowego. I choć poecie nie udało wziąć udziału w upadającym już powstaniu, pobyt w Wielkopolsce zaważył na dalszym jego losie i na jego twórczości. Powróciwszy na emigrację, napisał dwa największe swoje dzieła: "Dziady" cz. III (tzw. drezdeńskie) oraz epopeję "Pan Tadeusz".
Baszka Marcinik, Tomasz Man oraz Izabela Maria Chełkowska podczas realizacji słuchowiska / Wojciech Dorosz/PR
Andrzej Brzoska i Paweł Zieja odczas realizacji słuchowiskaW 1886 roku owiany legendą Mickiewicza pałac w Śmiełowie ratuje przed przejęciem przez zaborcę Franciszek Chełkowski, wykupując go za cenę wyższą, niż oferowały władze pruskie. To właśnie Franciszek w 1890 roku wysyła swego syna Józefa, późniejszego właściciela pałacu i męża Marii, do Krakowa na pogrzeb Adama Mickiewicza. Wysyła go z wieńcem zrobionym z liści mickiewiczowskiego dębu ze śmiełowskiego parku.