Bolesna data w naszej historii. Początek zbrodni katyńskiej (Leniwe przedpołudnie/Trójka)
Zbrodnia katyńska. Od tego dokumentu wszystko się zaczęło
2023-03-05, 14:03 | aktualizacja 2023-03-05, 15:03
83 lata temu, 5 marca 1940 roku, sowiecki dyktator Józef Stalin podpisał ściśle tajną uchwałę o zgładzeniu obywateli polskich wziętych do niewoli po agresji Związku Sowieckiego na Rzeczpospolitą 17 września 1939 roku. Decyzja Stalina i jego towarzyszy z Politbiura była początkiem zbrodni katyńskiej. – My, jako historycy powtarzamy to bardzo często, że jest to w jakiejś mierze także osobista zemsta Stalina za wojnę 1920 roku. Oficerowie polscy, Wojsko Polskie nie dopuściło do wtargnięcia bolszewizmu na teren Europy, powstrzymaliśmy tę nawałnicę – mówił w Trójce profesor Jan Żaryn.
W dokumencie była mowa o rozstrzelaniu ponad 14 tysięcy 700 polskich jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa oraz 11 tysięcy polskich więźniów ze wschodnich terytoriów II Rzeczypospolitej. Funkcjonariusze NKWD rozstrzelali w sumie blisko 22 tysiące Polaków. – Dokument został przygotowany przez Berię, szefa NKWD – sowieckiej policji politycznej. W długiej notatce skierowanej do Stalina pisze on, że polscy jeńcy, który znajdują się zarówno w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku, jak i ci, którzy znajdują się w więzieniach rozsianych po Związku Sowieckim, nie nadają się do resocjalizacji. Nie wskazują swoim zachowaniem, aby poddali się reżimowi, w związku z czym należy ich wyeliminować – przypomina profesor Jan Żaryn, dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. R. Dmowskiego i I. J. Paderewskiego.
Zbrodnicza operacja na wielką skalę
Sowieci podejmowali próby "resocjalizacji" polskich jeńców, jednak bardzo niewielu z nich zdecydowało się na współprace z reżimem. – Sowieci widzieli przyszłość w kilku wykluczających się scenariuszach i w każdym z nich chcieli mieć ludzi do wykorzystania – mówi gość Programu 3 Polskiego Radia, zwracając uwagę, że notatka Berii jest niezwykle cyniczna. – Jest ona bardzo jednoznaczna. Podpisana została ona nie tylko przez Stalina, ale i jego najbliższych współpracowników, m.in. Mołotowa, Berię. On przygotował ją, ale także został niejako zobowiązany do wykonania tej zbrodni. To jest osobny problem, jak w ciągu trzech tygodni można było wymordować ponad 22 tysiące ludzi. To jest operacja zbrodnicza, ale jednocześnie wymagająca pewnego bestialstwa personalnego – dodaje gość Anny Popek.
ZOBACZ SERWIS POLSKIEGO RADIA POŚWIĘCONY ZBRODNII KATYŃSKIEJ
Mołotow, jak przypomina prof. Żaryn, jako komisarz spraw zagranicznych odpowiedzialny jest za bardzo wiele czynów antypolskich, poczynając od 23 sierpnia 1939 roku, czyli Paktu Ribbentrop-Mołotow.
Pamięć zbrodniarzy we współczesnej Rosji
Wśród osób, które podpisały się pod dokumentem, jest także Michaił Kalinin. – O tyle warto wymienić to nazwisko, że w Rosji wciąż jest miasto, które się nazywa na jego cześć Kaliningrad. My je nazywamy Królewiec, zgodnie z naszą tradycją. Czy wyobraża pani sobie, żeby w Niemczech było miasto, które nazywałoby się Göring, Hitler albo Himmler? Ta trwałość sowieckiego imperium w mentalności także w dzisiejszej Rosji jest widoczna, choćby po takim geście – zaznacza gość Trójki.
Posłuchaj
48:46
Dodaj do playlisty
Przeczytaj także: w
- Zbrodnia katyńska. Zagłada polskich elit
- Józef Czapski. Napisał prawdę o "nieludzkiej ziemi", malował nieuchwytne życie
- Stanisław Swianiewicz. Cudem ocalały świadek Katynia
🩸 KATYŃ ➡ Historia wciąż żywa❗ – film dokumentalny [English subtitles]/IPNtvPL
W audycji ponadto:
- Przemysław Tejkowski opowie o swoim zainteresowaniu Herbertem i związanych z nim projektach;
- Bartas zapowie swoją nową płytę i opowie o muzycznych inspiracjach.
***
Tytuł audycji: Leniwe przedpołudnie
Autorka audycji: Anna Popek
Data emisji: 5.03.2023
Godzina emisji: 11.08
gs/pg